Оқу үрдісіне қатысты емес бұзушылықтар

 Оқушылар жасаған оқу үрдісіне қатысты емес бұзушылық жағдайлары ең күрделі жағдайлар    болып    табылады. Аталған бұзушылықтар  Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бөлек жазаланатын қылмыстық жауапкершілікке қатысты болуы мүмкін. Мектеп әкімшілігі білім алушылардың төменде көрсетілген бұзушылық түрлеріне қатысуы, қатысуға тарту әрекеті немесе басқа тұлғаларды тартуға көмектесуі үшін білім алушыларды тәргіпгік жазаға тартуға құқылы:

6.1.   Оқу үрдісіне қатысты емес А санатына жататын бұзушылықтар

1. Оқу сабақтары кезінде тәртіпті бұзу;
2. Оқу сабақтарына, линейкаларға, таңғы жиындарға, жалпы мектепішілік іс-шараларға кешігу;
3. Белгіленген мектеп формасына сәйкес келмейтін киімді кию;
4. Арнайы белгіленген орындардан тыс жерлерде тамақтар мен сусындарды

ішу;

5. Ғимаратта, мектеп аумағында және мектептен тыс жерлерде өзін ұстау

ережелерін бұзу;

6. Мектеп бөлмелерінде және оның айналасындағы аумақта тазалықты сақтамау;
7. Сабақта және сабақтан тыс оқу жұмыстары кезінде оқу үрдісінен білім алушылардың назарын алатын ұялы телефондарды, электронды ойындарды және кез келген басқа да құрылғыларды қолдану.

6.2. Оқу үрдісіне қатысты емес А санатына жататын бұзушылықтар үшін тәртіптік жауапкершілік

1. Жазбаша ескерту;
2. Тәртіптік сынақ мерзімі.

6.3.   Оқу үрдісіне қатысты емес В санатына жататын бүзушылыңтар

1. А санатына жататын бұзушылықтарды қайталау;
2. Дәлелді себепсіз мектептің жұмыс оқу жоспарымен көзделген міндетті оқу сабақтарына келмеу;
3. Сынып жетекшісін (тәрбиешілерді) ескертпей және мектеп әкімшілігінің рұқсатынсыз сабақ уақытында мектептен кету;
4. Құмар ойындар;
5. Мектеп мүлкін, өзгеде жеке және заңды тұлғалардың мүлкін абайсызда бүлдіру, зақымдау;

• мемлекеттік рәміздерді, мемлекеттік әнұранды білмеу, оны орындаудағы ережелерді сақтамау;
• әдепсіз сөздермен іс шараларда,дөрекі лексиканы қолдану;
• РММИ беделіне, оның білім алушыларының және қызметкерлерінің/ар- намысына нұқсан келтіретін материалды тарату;
• білім алушылардың, қызметкерлердің, мектеп әкімшілігінің және рұқсатсыз әрекеттердің кесірінен құқықтары бұзылуы мүмкін басқа да жеке және заңды тұлғалардың алдын ала келісімінсіз дербес деректерін, фотосуреттерін, аудио-бейнежазбаларын түсіру, сақтау және тарату.

6.4.     Оқу үрдісіне қатысты емес В санатына жататын бұзушылықтар үшін тәртіптік жауапкершілік

• білім алушының жеке ісіне сөгіс енгізу; зақымды өтеу;

3.Тәртіптік сынақ мерзімі.

• Оқу үрдісіне қатысты емес С санатына жататын бүзушылықтар В санатына жататын бұзушылықтарды қайталау;

2. кез келген адамды тілдік, жыныстық, ұлттық, діни немесе өзге де белгілер бойынша кемсітушілік;
3. діни көзқарастарды және наным-сенімдерді енгізу, ұлтаралық араздықты, насихаттауды, агрессия мен зорлық-зомбылықты өршіту:
4. шылым шегуге, ішімдіктерге немесе есірткілерге және басқа да психотропты заттарға (соның ішінде электронды темекі, вейп, электронды кальян, снюздар және т.б.) кез келген қатыстылық,сабаққа маскүнем,есірткі шеккен немесеуытты мас күйде келу;
5. өзімен бірге қару-жарақты, жарылғыш, пиротехникалық, химиялық, өрттенгіш заттарды, шаншитын және кеселн заттарды, темекі өнімдерін, спиртл’ сусындарды, есірткілерді, уытты заттарды,уларды,жануарларды,жәндіктерді алып жүру;
6. мектептің, мектеп қауымдастығының мүшелерінің, өзге де жеке және заңды тұлғалардың мүлкін әдейі бүлдіру, зақымдау;
7. мектеп қауымдастығының мүшелеріне, өзге жеке тұлғаларға психологиялық және физикалық зиянды келтіру (қорлау, қатер туғызу, қорқыту, төбелестер, бұзақылық, жыныстық алымсақтық, қудалау, соның ішінде ғаламтор кеңіслгінде, мессенджерлерде жәнеәлеуметлкжелілерде);
8. ұрлық, бөтен заттарды иелерінің, мектеп қауымдастығының және өзге де жеке және заңды тұлғалардың рұқсатынсыз пайдалану.

6.6     Оқу үрдісіне қатысты емес С санатына жататын бұзушылықтар үшін тәртіптік жауапкершілік

1. Қатаң сөгіс,жоғары оқуорындарына жағымсыз мінездеме; мектептен шығару.

7.         Ішкі тәртіп ережелерінің бузушылықтарын қарастыруға арналған тәргіптік шаралар

• Құқық бұзушылықтарды алдын алуға, білім алушылардың арасында тәргіпгі нығайтуға бағытталған жұмысты ұйымдастыру мақсатында мектептерде Тәргіпгік комиссия құрылады.
• Тәртіптік комиссияның құрамы және жұмыс регламенті әр оқу жылында мектеп директорының бұйрығымен бекітіледі.
• Тәртіпгік комиссияны Төраға басқарады, оның құрамына әкімшілік мүшелері, мұғалімдер, сынып жетекшілері (тәрбиешілер), педагог-психолог, ата- аналар комитеті,қамқоршылық кеңес мүшелері кіреді.
• Тәртіптік комиссия өзінің отырыстарында оның құзыреттілігіне жататын мәселелерді қарастырады. Тәргіпгік комиссияның отырыстары тоқсанда бір рет өтеді. Комиссия Төрағасы қажетгілікке байланысты кезектен тыс отырыстарды шақыру құқығын иеленеді.

Тәртіптік комиссия келесі мәселелерді қарастырады:

1. Білім алушылардың арасында тәртіпті бұзу жағдайын, бұзылыстарды алдын алуға бағытталған тәрбие және алдын алу жұмыстарының күйін зерттейді және талдайды;

10. Білім алушылардың мектепте тәртіп бұзушылықтарына байланысты даулы жағдайларды қарастырады;
11. Білім алушылардың тәртібін нығайту, Жарғыны және Ішкі тәргіп ережелерін сақтау мәселелерін қарастырады;
12. Тәртіп бұзушы білім алушылардың жеке істерін қарастырады және тиісгі тәртіптік жазаны қолдануға қатысты ұсыныстарды енгізеді;
13. Мектеп, ата-аналар және білім алушының өзге де өкілдері арасындағы байланысты қамтамасыз ететін сынып жетекшілердің (тәрбиешілер) тәртіпті нығайту және құқық бұзушылықтарды алдын алу бойынша жұмыстарының жағдайы туралы есебін тыңдайды.
14. Егер Тәртіптік комиссияның отырысына оның мүшелерінен үштен екісінен астамы қатысқан болса, ол заңды құқыққа ие болады. Тәртіптік комиссияның шешімі отырысқа қатысқан оның мүшелерінің дауыстарының көпшілігімен қабылданады.
15. Тәртіптік теріс қылықты қарастыруды бастауға мыналар негіз бола алады: білім алушылардың, педагогикалық қызметкерлердің, зардап шеккен тараптың немесе өзге тұлғалардың жазбаша немесе ауызша түрде директорға ұсынған өтініші, шағымы, хабарламасы.
16. Тәртіптік комиссия білім алушының ата-анасының біреуін немесе өзге де заңды өкілін оны тәртіптік жазаға тарту мүмкіндігі туралы хабардар етуге, білім алушыдан жазбаша түрде түсініктемені талап етуге міндетті, түсініктемені ол ата- аналарымен немесе өзге заңды өкілдерімен белгіленген мерзім аралығында ұсынуы тиіс. Білім алушы түсініктемені ұсынудан бас тартқан жағдайда, акт жасалады,Тәртіпгік комиссия мүшелерінің арасынан үш тұлға оған қол қояды.
17. Білім алушының жазбаша түрде түсініктеме беруден бас тартуы, оған қатысты тәртіпгік жаза шараларын қолдануға кедергі болмайды.
18. Тікелей немесе жанама түрде тәргіпгік теріс қылықтың нәтижелерінде мүддесі бар мектеп қызметкерлері оны қарастыруға жіберілмейді.
19. Жасалған тәртіптік теріс қылықты қарастыру барысында Тәртіптік комиссия келесі жағдайларды анықтайды:
20. тәртіптіктеріс қылық (теріс қылықфаклсі) шын мәнінде орын алды ма;
21. ол қайда, қашан, қандай жағдайларда және қандай мақсатпен жасалды (орын, уақыт, тәсіл);
22. немен білінді, анықталды;
23. тәртіптік теріс қылықты жасаған тұлға;
24. нақты тұлғалардың әрекетке қатысты (әрекетсіздік) кінәсі, бірнеше тұлға теріс қылықты жасаған кезде әрбір білім алушының кінәсінің формасы және дәрежесі;
25. теріс қылықтың салдары қандай;
26. білім алушының жауапкершілігін жеңілдететін немесе ауырлататын жағдайлар;
27. білім алушының тәртіптік жауапкершілігін жоққа шығаратын жағдайлар;
28. білім алушыныңбұрын өзін қалайұстауы;
29. теріс қылықтыңжасалуына ықпал еткен себептер мен шарттар;
30. тәртіптік теріс қылықты дұрыс және объективті қарастыру үшін мәні бар өзге де фактілер.
31. Қандай да бір қатысушының дәлелді себепсіз тәртіпсіздік комиссия отырысына келмеуі бұзушылықты қарастыруды кейінге қалдыру үшін негіз болмайды. Бұл жағдайда басқа тұлғалардан алынған деректер, түсініктемелер және қолда бар материалдар зерттеледі.
32. Тәртіп бұзушылық орын алғанының дәлелі ретінде кез келген мәліметтер, нақты деректер қарастырылады, олардың негізінде Тәртіптік комиссия бұзушылыққа алып келген жағдайларды анықтау үшін маңызы бар тәртіптік теріс қылық белгілерінің болуын немесе болмауын анықтайды.
33. Төменде келтірілгендер дәлелінде қаралады:
34. Білім алушының түсініктемесі;
35. Куәгерлердің түсініктемелері;
36. заттай айғақтар;
37. құжаттар.

Түсініктемелер – бұл ауызша немесе жазбаша түрде берілетін білім алушының тәртіптік жауапкершілігінежәнетәрлплктеріс қылығына қатысы бар мәліметтер.

Кез келген заттар заттай айғақтар болып таныла алады,оларға мыналар жатады:

1. тәртіптіктеріс қылықты жасаған кезде қолданылған заттар;
2. білім алушының іс-әрекеттері бағытталған заттар;
3. тәртіптік теріс қылықты жасаудың нәтижесінде алынған ақша, құндылықтар және өзге де мүлік;
4. тәртіптік теріс қылықтың іздерін сақтаған заттар және құжаттар.

Құжаттар – бұл тәртіптік жазаны қолдану жөніндегі мәселені шешу үшін маңызы бар, жазбаша түрде баяндалған мәліметтер. Құжаттар жазбаша және өзге түрде берілген мәліметтерді қамтуы мүмкін. Оларға материалдар, фото және кинотүсірілімдер, аудио және бейнежазбалар және өзге де ақпарат тасымалдауыштар жата алады.

4. Тәртіптік комиссия тәртіптік бұзушылықты жасаған білім алушыға осы Ережелердің Қосымшасына сәйкестәрбие шараларын қолданады.

Тәртіптік комиссияның шешімі бойынша бір бұзушылыққа жауап ретінде әсер етудің бір түрін немесежиынтықтабірнешетүрін пайдаланылуы мүмкін.

Егер тәрбие шаралары әсер етпесе, Тәртіптік комиссия осы Ережелерге сәйкес тәртіптік жаза шараларын қолдануға құқылы.

5. Тәртіптік жаза білім алушы ауырған кезде немесе дәлелді себеппен мектепте болмаған кезеңде қолданыла алмайды.
6. Тәртіптік комиссия білім алушыға қатысты оқудан шығару шарасы туралы шешімді шығарған кезде, Педагогикалық кеңестің кезектен тыс отырысы шақырылады. Педагогикалық кеңестің шешімі бойынша білім алушы оқудан шығарылуы мүмкін. Білім алушыны оқудан шығару директордың бұйрығымен рәсімделеді.
7. Тәртіптік теріс қылық қарастырылып жатқан білім алушылар, сондай-ақ олардың ата-аналары және өзге заңды өкілдері төменде көрсетілгендерге:

• тәртіптік бұзушылықты тергеу барысымен танысуға;
• түсініктеме беруге;
• қол даухат ұсынуға,
• айғақтарды ұсынуға
• шешім қабылданғанға     дейін                    Тәртіптік комиссия                    жұмысының нәтижелерін жарияламауға;

–    білім алушыға қатысты шығарылған бұйрықтардың және өзге құқықтық актілердің көшірмелерін алуға құқылы.

8. Егер білім алушының тәртіптік теріс қылығы қылмыстық әрекеттің немесе әкімшілік теріс қылықтың белгілерін қамтыса, мектеп директоры орын алған жағдай туралы ата-аналарды, өзге заңды өкілдерді және құқық қорғау органдарының қызметкерлерін хабардар етеді.
9. Білім алушыға қатысты тәртіптік жаза шараларын қолдану туралы шешім Тәртіптік комиссияның және Педагогикалық кеңестің шешімі негізінде мектеп директорының жазбаша бұйрығымен рәсімделеді.
10. Білім алушыға қатысты тәртіптік жазаны қолданудың негіздемелерін көрсетумен тәртіптік жазаны қолдану туралы бұйрықтың көшірмесі білім алушыға, оның ата-аналарына немесе өзге заңды өкілдеріне қолхат бойынша беріледі. Білім алушы, оның ата-аналары немесе заңды өкілдері қолхат бойынша бұйрықпен танысудан бас тартса, бұйрықтың көшірмесі пошта арқылы жеткізілгені туралы хабарлама мен тапсырыс хатпен жөнелтіледі.
11. Егер білім алушы оқуға адал ниетпен қараса және жаңа тәрл’п бұзушылығы болмаса, мектеп директор өз бастамасы, педагогикалық қызметкердің, оқушылардың өзін-өзі басқару органдарының өкілдерінің қолдаухаты бойынша білім алушыдан тәртіптік жазаны мерзімінен бұрын алуға құқылы.
12. Тәртіптік жаза алынған сәттен бастап немесе соңғы тәртіптік жаза қолданылған күннен бастап алты ай өткен соң білім алушының тәртіптік жазасы жойылды деп саналады.