Жаңалықтар

Желілік «Абай мектептерінің» 5-9-сыныптарына арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің

2020 жылғы «27» қарашадағы
№ 496 бұйрығына 8-қосымша

Қазақстан Республикасы

Білім және ғылым министрінің

2013 жылғы 3 сәуірдегі

№ 115 бұйрығына

193-1-қосымша

 

Негізгі орта білім беру деңгейінің қазақ тілі мен әдебиетін тереңдете оқытатын гуманитарлық бағыттағы мамандандырылған желілік «Абай мектептерінің» 5-9-сыныптарына арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасы (оқыту қазақ тілінде)

1-тарау. Жалпы ережелер

  1. Оқубағдарламасы «Білім берудің барлық деңгейінің мемлекеттікжалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 31 қазандағы № 604 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17669болып тіркелген) сәйкес әзірленген.
  2. Қазақ әдебиеті пәні бағдарламасының басты бағыты – білім алушылардың ақыл-ой қабілеті мен тұлғалық қасиеттерін дамыту, коммуникативті құзыреттіліктерін жетілдіру, өздігінен және үздіксіз білім алуға жұмылдыру, алған білім негіздерін өмірлік жағдайларда қолдана білетін жеке тұлға қалыптастыру. Қазақ әдебиеті пәні арқылы білім алушылардың оқырмандық мәдениетін жетілдіру, қазақ халқының әдеби мұралары туралы жүйелі білім беру, әдеби-эстетикалық талғамдарын, ізгілік және іскерлік құндылықтарын дамыту көзделеді. Сондай-ақ бағдарлама әдеби шығармалардың идеялық мазмұны, композициялық құрылым жүйесі, сөз қолданысы, стилі, жанрлық сипатын әдеби-теориялық ұғымдармен сіңіріп, әдеби шығарманы ұлттық, көркем-эстетикалық құндылық ретінде білім алушылардың бағалай алу құзіретін қалыптастыруға бағытталған. Адамзаттың мәңгілік сұрақтары, қазіргі заманғы диллемалар, көп қырлы мәселелер қарастырылады, білім алушылардың ой-пайымдарын шығармашылық жұмыстарымен тиянақтау көзделеді.
  3. Қазақ әдебиеті бағдарламасының мақсаты – сөз өнерін мәдени мұра, ұлттық құндылық ретінде түсініп, бағалай алатын, интелектуалдық эстетикалық деңгейі, адамгершілік ұстанымы жоғары шығармашыл тұлға қалыптастыру.

Қазақ әдебиеті пәні арқылы білім алушыларға әдеби шығармада бейнеленген құбылысты көркемдік тұрғыда қабылдауға қажетті білім, білік, дағдыларды меңгертіп, өз ой-пайымдарын сөйлеу тілі мен жазба тілде еркін жеткізе алу, эстетикалық талғамын, өзіндік дүниетаным мен  көзқарасын таныта алу, оқу материалдарын салыстыру, сараптау, бағалай алу дағдыларын қалыптастыру көзделеді. Білімгердің образды ойлау жүйесі мен шығармашылық қиялын дамыту, сөз мағынасы мен көркем сөздің мәнін түсініп, қазақ әдеби тілін сауатты қолдана білу құзыретін қалыптастыру, креативті ойлауға бағыттау мақсат етіледі.

  1. Теориялық материалдар білім алушының әдеби теориялық ұғымдарын кеңейтуге, әдебиет туралы дүниетанымын қалыптастыруға және адамзатқа ортақ ойларды, диллемаларды, мінездерді зерттеуге мүмкіндік береді. Қазақ әдебиеті білім деңгейі, ой-өрісі дамыған, әдеби тіл және әдеби формалар арқылы өз ойын еркін жеткізе алатын және көркем тілмен шұрайлы сөйлей алатын, өзіндік ұстанымы бар, туындаған мәселелерді шеше білетін өмірге бейім ұрпақ тәрбиелейді.
  2. Бағдарламаны түзуде білім мазмұнын ізгілендіру, адамгершілік-эстетикалық, мәдени-тарихи құндылықтарды, ұлттық құндылықтарды, ұлттық кодты таныту, білім алушылардың тілдік қорын байытып, шығармашылық қабілетін дамыту мақсат етілді.

Әдеби білім жүйелілік, сабақтастық, білім мазмұнының тарихилық сипаты және пәнаралық, пәнішілік байланыс ұстанымдарына негізделіп, жеңілден күрделіге бағытталған шиыршық әдісінде ұсынылды.

  1. Қазақ әдебиеті пәнін оқу арқылы білім алушылар:

1) төл әдебиеттің ұлттық сипатын, халықтың әдет-ғұрып, салт-санасының көрінісін, көркем туындының идеялық-адамгершілік мәнін түсінеді;

2) көркем шығарманың тақырыптық-идеялық бірлігін, сюжеттегі, образ жасалуындағы типтік байланысты ұғынып, жанрлық, стильдік ерекшеліктерін көркем шығарма мазмұны мен құрылысындағы көркем заңдылықтарды терең танып, мазмұн мен форма тұтастығын, өмірлік шындық пен көркем шындықтың аражігін ажырата алады;

3) қазақ әдебиетінің ұлттық болмысын ұғынып, түрлі ұлттар әдебиетіндегі ұқсастықтарды ажырата біледі, басқа ел әдебиетінің көрнекті үлгілерімен салыстыра алады;

4) көркем шығарманы эмоционалды қабылдауға, бейнелі ойлау мен жан-жақты танымға, қаламгер пайымын түсінуге машықтанады;

5) қазақ әдебиетінің құндылық ретіндегі болмысын, ұлттық мәдениеттегі маңызды орнын құрметтейді және бағалайды;

6) қазақ әдебиетінің мәдениетаралық қарым-қатынастағы рөлін, қазақ халқының қалыптасқан тарихын, әдеби үдерісін, дәстүр сабақтастығын, әдеби байланыстарды зерделейді;

7) саналы оқырман ретінде түрлі жағдайларда өз ұстанымын білдіріп,  өздігінен шешім қабылдау дағдыларын қалыптастырады;

8) заманауи, ғылыми және қоғамдық дамуға сәйкес дүниетанымы дамиды;

9) көркем туындыларды оқу арқылы мәнерлі сөйлеу дағдыларын қалыптастырып,  тарихи оқиғаларды бүгінгі күнмен салыстыра алады;

10) білім алушылардың көркем шығарманы өз бетімен оқуға, үздіксіз ізденуге деген рухани қажеттілігі мен сұранысы туындайды.

2-тарау. «Қазақ әдебиеті» пәнінің мазмұнын ұйымдастыру

  1. «Қазақ әдебиеті» пәні бойынша оқу жүктемесінің жоғары шекті көлемі:
  • 5-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
  • 6-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
  • 7-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
  • 8-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат;
  • 9-сынып – аптасына 5 сағат, оқу жылында – 170 сағат.

Оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі «Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы
8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген үлгілік оқу жоспарына тәуелді (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 тіркелген).

  1. «Қазақ әдебиеті» пәнінің мазмұны бөлімдерге бөлінген:

«Оқу және түсіну», «Талдау және жинақтау», «Бағалаужәне шығармашылықөнім», сонымен қатар, дағдыларды қалыптастыратын бөлімшелерден құралған. Бағдарламаның бұл бөлімі пән бойынша оқу мақсаттарынан тұрады.

  1. «Оқу және түсіну» бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:

1) пайымдап, мәнерлеп, талдап оқу (сөздің, сөз оралымдарының мәнін ашу, мәтіндегі қолданысын анықтау);

2) шығарма үзінділерімен жұмыс;

3) шығармадағы өзекті мәселе, идеялық мазмұн;

4) интерпретация (ауызша, жазбаша).

  1. «Талдау және жинақтау» бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:
  • әдеби шығарманың композициялық құрылымы;
  • көркем шығарманың образдар жүйесі, типтік характер;
  • көркем шығарманың тілі, стилі;
  • көркемдік тәсілдер.
  1. «Бағалау және шығармашылық өнім» бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:
  • шығармадағы тарихи шындық және көркемдік шешім;
  • рухани және  көркем-эстетикалық құндылығы;
  • әдеби шығармашылық;
  • әдеби сын.
  1. 5-сыныпқа арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінің базалық білім мазмұны:

1) оқу және түсіну: әдеби шығарманы пайымдап (алған әсерін анықтай) оқу, сөз, сөз тіркестерінің ауыспалы мағынасын ашып, мәтіндегі қолданысын білу; шығарманы құрылысы мен құрылымына қарай жіктеп, бөліктеріне тақырып қою; шығармадағы көтерілген мәселені (басты және жанама тақырыптарды) анықтау; көркем шығарманың оқиға желісін мәтінге жуық баяндап айту;

2) талдау және жинақтау: сюжетті шығармадағы фабула композициясын тауып, жоспар құру;лирикалық шығарманы құрылысына талдау; шығармадағы кейіпкерлердің іс-әрекеті арқылы  образын ашу; көркем шығармадағы поэтикалық тілдің ерекшелігін айқындау; шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, қайталау) қызметін анықтау, өлең құрылысы, ұйқасы, оның түрлерін  анықтау;

3) бағалау және шығармашылық өнім: шығарма үзінділері арқылы шығарманың ұлттық, тарихи құндылығын бағалау; көркем мәтіндегі сөз образының эстетикалық құндылығын бағалау; шығарманы автор ізімен баяндап жазу; көркем шығармадағы көріністі әңгімелеп жазу; оқырман ретінде  шығармадан алған әсерін зерделеп, сыни хабарлама жазу.

  1. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

Халық ауыз әдебиеті

1)Тұрмыс-салт жырлары және олардың түрлері;

2)Мақал-мәтелдер;

3)Жұмбақтар;

4)Жаңылтпаштар.

Ертегілер

5)«Керқұла атты Кендебай» ертегісі;

6)«Қырық өтірік» ертегісі;

7)«Күн астындағы Күнікей қыз» ертегісі.

Әдеби ертегі

8) Ә.Тәжібаевтың «Толағай» ертегісі;

9) Ж.Смақов «Бұршақ туралы ертегі»;

10) Ө.Тұрманжановтың «Құмырсқалар, аралар қиыспас дос құдалар» ертегісі.

Аңыз-әңгімелер

11) «Асанқайғының Жерұйықты іздеуі»;

12) С.Қалиев «Бақ атай туралы аңыз»;

Шешендік сөздер

13)Жиренше шешен мен Қарашаш сұлу.

ХІХ ғасыр мен ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиеті

14) Ы.Алтынсариннің «Дүние қалай етсең табылады?», «Әке мен бала», «Бақша ағаштары» әңгімелері;

15) С.Көбеевтің «Мектепке шақыру» өлеңі;

16) С.Торайғыровтың «Туған еліме» өлеңі;

17) Ш.Құдайбердіұлының «Адамдық борышың» өлеңі;

18) А.Байтұрсынұлының«Балаларды оқуға шақыру»,«Егіннің бастары», «Адамдық диқаншысы»өлеңдері;

19) Т.Ізтілеуовтің «Өнер бәйгесі» өлеңі.

ХХ ғасыр әдебиеті

20) Ж.Аймауытовтың«Шұбар тайым табылды», «Көк өгіз»,«Жан-жануардың иісшілдігі», «Әркімдікі өз қамы» шығармалары;

21) М.Жұмабаевтың «Қарағым», «Тез барам» өлеңдері;

22) І.Жансүгіровтің «Бөбек бөлеу», «Сәлемдеме» өлеңдері;

23) М.Әуезовтің «Жетім» әңгімесі;

24) Б.Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» хикаяты;

25) С.Бақбергеновтің «Қасиет» әңгімесі;

26) С.Бегалиннің «Бала Шоқан» әңгімесі;

27) М.Мақатаевтың «Үш бақытым» өлеңі;

28) М.Қабанбайдың «Бауыр» әңгімесі.

Қазіргі заман әдебиеті

29)М.Әлімбаевтың «Серуендетем атамды» өлеңі;

30) С.Оспанов «Мектебінен қашқандар мен ертегіден қашқандар жайындағы ертегі»;

31) Т.Нұрмағамбетовтің «Анасын сағынған бала» әңгімесі;

32) Н.Ақыштың «Нағыз әже қайда?» әңгімесі;

33) Т.Шапайдың «Қазақпен саудаласу» әңгімесі;

34) С.Сейітманның «Тәуелсіздік» өлеңі;

35) А.Әлменбеттің «Аңшы» әңгімесі;

36) Б.Сарыбайдың «Рауғаш ерте гүлдейді» әңгімесі.

14.6-сыныпқа арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінің базалық білім мазмұны:

1) оқу және түсіну: әдеби шығарманы, пайымдап, мәнерлеп (логикалық екпін мен кідіріс жасай) оқу, сөз, сөз тіркестерінің мәнін ашу, мәтіндегіжұмсалу мақсатын түсіну; шығармадан қажетті дәйектерді жинау, үзіндідегі суреттеу, сипаттау құралдарын анықтау; көркем шығармадағы кейіпкерлер әрекеті, оның шығарманың өзекті ойына қатысын анықтау; кейіпкерге, лирикалық кейіпкерге ауызша/жазбаша сипаттама жасау;

2)талдау және жинақтау:әдеби шығарманы сюжет композициясына талдау, жай, күрделі жоспар құру, шығармадағы тура және жанама мінездеулерді табу, кейіпкер образын берудегі қызметін айқындау,шығармадағы автор мен кейіпкер тіліндегі айымашылықты (кейіпкер тіліндегі ауызекі сөз, диалект сөздердің болуы, автордың әдеби шығармаға сәйкес сөз қолданыстарын) салыстыра талдау, шығармадағы көркем ауыстыруларды(троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация) анықтау;

3) бағалау және шығармашылық өнім: шығарма образдарын ұлттық сипаттың ашылуы тұрғысынан бағалау; мәтіндегі пейзаж, монологтің, диалогтіңкөркемдік құндылығына баға беру, шығарманың идеялық мазмұнын пайымдай отырып (ой толғау, хат, пост т.б.) жазу, шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау.

15.Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

Ертегі

1) «Аяз би» ертегісі;

2)«Ер Төстік» ертегісі.

Аңыз-әңгіме

3) «Кетбұғаның естіртуі»

Батырлар жыры

4) «Алпамыс батыр» жыры;

5)Қорқыт «Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр»;

6)«Қобыланды батыр» жыры;

7)«Қамбар батыр» жыры.

Ежелгі дәуір әдебиеті

8)«Еділ патша»;

9)«Тұмар патшайым», «Зарина сұлу»;

10)Қорқыттың нақыл сөздері.

ХІХ ғасыр мен ХХ ғасыр басындағы әдебиет

11) М.Өтемісұлының «Ұл туса» өлеңі;

12) С.Аронұлының «Жақсы мен жаман адамның қасиеттері» өлеңі;

13) Ы.Алтынсариннің «Мейірімді бала», «Асан мен Үсен» әңгімелері;

14)С.Көбеевтің «Көлбақа мен Юпитер» мысалы;

15)С.Дөнентаевтың «Бозторғай» мысал өлеңі;

16) А.Байтұрсынұлының «Аққу, шортан, һәм шаян», «Қара бұлт» мысалдары;

17) С.Торайғыровтың «Шығамын тірі болсам адам болып», «Шәкірт ойы» өлеңдері.

ХХ ғасыр әдебиеті

18) М.Жұмабаевтың «Сүйемін» өлеңі;

19) Б.Майлиннің«Кемпірдің ертегісі» поэмасы;

20)А. Тоқмағанбетовтің  «Алыптар туралы аңыз» шығармасы;

21) Ә.Тәжібаевтың «Сырдария» өлеңі;

22) Ә.Сәрсенбаевтың «Туған жер» өлеңі;

23) С.Мұратбековтің «Жусан иісі»  әңгімесі;

24) С.Сейфуллиннің«Ақсақ киік» өлеңі, «Әупілдек» әңгімесі;

25) Ғ.Мүсіреповтің «Боранды түнде» әңгімесі;

26) Ж. Нәжімеденовтің «Дастархан» өлеңі;

27) М.Жаманбалиновтың «Бала пілдің қалаға саяхаты» ертегісі.

Қазіргі заман әдебиеті

28) Қ.Мырза-Әлінің «Ана» өлеңі;

29)К.Ахметованың «Қазағым менің» өлеңі;

30) Ж. Ахмадидің «Кие» әңгімесі;

31)А.Егеубаевтың «Аламан» поэмасы;

32)Р.Ниязбековтің «Әлемдегі жетінші ұлы» өлеңі;

33)Ұ.Есдәулеттің «Біз түркілерміз» өлеңі;

34)С.Дүйсенбиевтің«Алматының апорты» ертегісі;

35)С.Балғабаевтың «Жымбала, Мико және қасқыр» драмасы;

36)Қ.Сариннің «Тәуелсіздік» өлеңі;

37)Қ.Әбілқайырдың «Атасының баласы» әңгімесі;

38)М.Мұқаштың «Меруерт» әңгімесі.

  1. 7-сыныпқа арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінің базалық білім мазмұны:

1) оқу және түсіну:көркем мәтінді, пайымдап, мәнерлеп (логикалық, психологиялық кідірістермен) оқу; жекелеген сөздердің, фразалардың  эмотивті мәнін түсіну, мәнмәтіндегі(контекс)қызметін ашу; көркем шығармадағы пейзаж, монологтің құрылымдық-бірлігін ажырату; мәтінге жоспар құру; әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені анықтау; көркем шығармадағы пейзаж, портрет, мінездеулерді ауызша мәтінге жуық суреттеу, сипаттау;

2) талдау және жинақтау: әдеби шығармадағы сюжеттен тыс композицияны анықтау; көркем шығармадағы образдың жасалу тәсілдерін талдау; шығарма тіліндегі синоним, архаизм,  диалектизм, неологизмдердің қызметін мәнмәтінде анықтау; шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ, арнау) қолданысын талдау;

3) бағалау және шығармашылық:шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, ұлттық және тарихи құндылығын бағалау; кейіпкерлердіңжан дүниесін (психологиялық параллелизм, күйініш-сүйініш) ашудағы автор шеберлігіне баға беру; шығармадағы көріністі (пейзаж, оқиға) суреттеп жазу; кейіпкер болмысын сипаттап (өлең, кейіпкер монологі,әңгіме т.б.) жазу; әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу.

  1. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

Батырлар жыры

1)«Ер Тарғын» жыры;

2)«Едігебатыр» жыры.

Ғашықтық жырлар

3) «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жыры;

4)«Айман-Шолпан» жыры.

Ежелгі дәуір әдебиеті

5)«Күлтегін» жыры;

6)«Тоныкөк» жыры.

Шешендік өнер

7)Майқы би мен Мөңке бидің шешендік сөздері;

8)Әнет баба «Не арсыз? Не ғайып? Не даусыз?»;

9)Төле би «Ердің бақыты – әйел»;

10)Әйтеке би «Қасқакөл дауы»;

11) Қазыбек би «Кім жақын? Не қымбат? Не қиын?»;

12) Бөлтірік шешен «Сөз мәнісі», «Ақыл сөз».

ХІХ ғасырдағы қазақ әдебиеті

13) Д.Бабатайұлының «Аягөз қайда барасың»,«Ақжайлау мен Сандықтас» өлеңдері;

14) Ш.Қанайұлының «Зар заман» өлеңі;

15) М.Өтемісұлының «Ереуіл атқа ер салмай», «Тарланым»,«Мен–құстан туған құмаймын» өлеңдері;

16) М.Сұлтанқожаұлының «Ілімге толса көкірек» толғауы;

17) Т.Ізтілеуұлының «Адамдық іс», «Ақыл-тон аңдағанға тозбайтұғын» өлеңдері;

18) С.Дөнентаевтың«Ауырған арыстан» мысалы.

ХХ ғасыр әдебиеті

19) М.Дулатовтың«Елім-ай» өлеңі;

20) М.Жұмабаев «Түркістан», «Толқын», «Мен жастарға сенемін» өлеңдері;

21) С.Торайғыровтың «Мен қазақ», «Бір адамға» өлеңдері;

22) Ж.Аймауытовтың «Әнші» әңгімесі;

23) М.Әуезовтің «Көксерек» әңгімесі;

24) І.Жансүгіровтің«Домбыра»,«Жетісу суреттері» өлеңдері;

25) Ғ.Мүсіреповтің «Ананың анасы» әңгімесі;

26) Қ.Қайсеновтің «Жау тылындағы бала» повесі;

27) Қ.Аманжоловтың «Туған жер» өлеңі;

28) Ғ.Ормановтың «Қарағай» өлеңі;

29) С.Сарғасқаевтың «Тәмпіш қара»повесі;

30) Ш.Смаханұлы шымшымалары.

Қазіргі заман әдебиеті

31) Қ.Мырза-Әлінің «Кәрі қыран» өлеңі;

32) М.Шахановтың«Арман» өлеңі;

33) Т.Медетбектің «Тәуелсізбін» өлеңі;

34) Т.Әбдіктің «Қонақтар» әңгімесі;

35) А.Мархабаевтың «Ғарыштағы қымыз» фантастикалық әңгімесі;

36) О.Бөкейдің «Қайдасың, қасқа құлыным?» драмасы;

37) М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы;

38) Ф.Оңғарсынованың«Жерошақ» өлеңі;

39) С. Жиенбаевтың «Қарттарым, аман сау жүрші» өлеңі;

40) Ж.Бөдештің «Аңырақай бекетіндегі ой» поэмасы;

41) Н.Ораздың «Бала махаббат» әңгімесі;

42) Б.Беделханның «Өтеуіл» хамса-поэмасы.

18.8-сыныпқа арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінің базалық білім мазмұны:

1) оқу және түсіну: көркем мәтінді пайымдап, мәнерлеп (оқырмандық ұстанымын білдіре) оқу; сөз, сөз оралымдарының семантикалық мәнін түсіну, мәтіннің ішкі бірлігіндегі қызметін айқындау; шығарма үзіндісін өзге нысанмен салыстыру, салғастыру; шығармадағы образдардың идеяны берудегі қызметін ашу; көркем мәтіннен дәйектер келтіре отырып шығарма идеясын жазу;

2) талдау және жинақтау: әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтеріне талдау; көркем шығармадағы образ композициясын құраушы элементтерді табу, образ сомдаушы бөліктерді жинақтау; көркем шығармадағы автордың баяндау тілін талдау, өзіндік ерекшеліктерін айқындау; шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдау,  мәнмәтіндегі көркемдік қызметін  анықтау;

3) бағалау және шығармашылық өнім: шығарманы басқа өнер түрлеріндегі мазмұндас туындылармен салыстырып, ұлттық және тарихи құндылығына баға беру;шығармапоэтикасындағы автордың айшықты қолтаңбасына баға беру; шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын талдап, әдеби эссе, шығарма, блог, әңгіме жазу; шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу.

  1. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

Ғашықтық жырлар

1)«Қыз Жібек» жыры

Айтыс

2)«Біржан- Сара» айтысы;

3) Қазіргі заман айтысы.

Ежелгі дәуір әдебиеті

4)«Оғыз-Қаған» жыры;

5)Махмұт Қашқари  «Махмұт Қашқари жинаған түркі мақал-мәтелдері»;

6)Ахмет Йассауи «Даналық кітабы»;

7) Жүсіп Баласағұн «Құтты білік» дастаны;

8) А.Йүгнеки «Ақиқат сыйы»;

9) Әл-Фарабидің «Қашықтасың туған жер», «Тіршілікте құрыштай бол төзімді» өлеңдері;

10) Рабғузидың «Қарлығаштың адамға достығы», «Лұқпан Хакім» қиссалары.

ХІХ ғасыр мен ХХ ғ.б. әдебиет

11) Д.Бабатайұлының «Еспембет» поэмасы;

12) М. Мөңкеұлының «Үш қиян», «Сарыарқа» өлеңдері;

13) М.Көпейұлының «Сарыарқаның кімдікі екендігі» өлеңі;

14)Базар жырау «Халық үшін туған қайратты ер» өлеңі;

15)А.Құнанбайұлының«Арғы атасы қажы еді» өлеңі;

16)Ш.Құдайбердіұлының «Еңлік-Кебек» дастаны, «Жастарға» өлеңі;

17) Н.Орманбетұлының«Замана» өлеңі;

18) Ғ.Қараштың «Бармысың?» өлеңі;

19)М.Сералиннің «Гүлхашима» поэмасы.

ХХ ғасыр әдебиеті

20)Ж.Жабаевтың «Сұраншы батыр» жыры;

21)М.Жұмабаевтың «Батыр Баян» поэмасы;

22) Н.Байғаниннің «Нарғыз» дастаны;

23) И.Байзақовтың «Құралай сұлу» поэмасы;

24) С.Мұқановтың «Балуан шолақ» повесі;

25)Б.Момышұлының «Ұшқан ұя» повесі;

26) О.Әубәкіровтің «Адам жетектеген адам»  сықақ өлеңі;

27) Қ.Қазиевтің «Менің шешем» әңгімесі;

28) Қ.Жұмаділовтің «Қаздар қайтып барады» әңгімесі;

29) Д.Исабековтің «Әпке» драмасы;

30) Т.Ахтановтың «Күй аңызы» әңгімесі;

31) Т.Айбергеновтің «Ана»өлеңі.

Қазіргі заман әдебиеті

32)Ж.Сахиевтің «Айдағы жасырынбақ», «Дабыл» фантастикалық әңгімелері;

33) Ш.Мұртазаның «Бесеудің хаты» драмасы;

34) Ү.Уайдиннің«Күлкім келсе көршіме қараймын», «Ұйқының оқуы»  сатиралары;

35) Б.Бәмішұлының «Оспан батыр» поэмасы;

36) Г.Салықбайдың «Менің тауым» өлеңі;

37) М.Мағауиннің«Тазының өлімі» повесі;

38) Т.Әсемқұловтың «Бекторының қазынасы» әңгімесі;

39) И. Сапарбайдың «Анаңнан асыл бар ма екен?» өлеңі;

40) Ә.Қайранның «Ерасыл» дастаны;

41)А.Кемелбаеваның «Қоңырқаз» әңгімесі;

42)М.Омарованың «Көмбе нанның дәмі» драмасы.

  1. 9-сыныпқа арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінің базалық білім мазмұны:

1) оқу және түсіну: көркем мәтінді талдап оқу; сөз, сөз оралымы, фразалық тіркестердің мәтіндегі қызметін айқындау, сөздердің концептілік мәнін  ашу; шығарма бөліктерін ұқсас белгілеріне/айырмашылығына қарай топтастыру, белгілі нысандарды зерделеу; шығармадағы объективті идеяны, көркемдік  шешімді айқындау; көркем шығарманың идеялық мазмұнына сүйене отырып, оқырмандық ой-пайымын ауызша/жазбаша түйіндеу;

2) талдау және жинақтау: эпикалық, лирикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау; шығарманың образдар жүйесін салыстыра талдау, типтік характерлерді ашу; көркем шығармадағы автордың стилін айқындау; шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдау, көркемдік қызметін пайымдау;

3) бағалау(салыстыру) және шығармашылық (өнім): туындыдағы даралық образдар мен типтік характерлердің ұлттық және тарихи құндылығын әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра бағалау; көркем шығарманы басқа өнер түрлерімен салыстыра отырып, шығарманың эстетикалық құндылыған баға беру; шығарманың идеясын қоғамдық-әлеуметтік тұрғыда талдап, әдеби эссе,сценарий, өлең, әңгіме, кейіпкер монологі, жоба жазу; әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, рецензия жазу.

  1. Оқытылатын көркем шығармалар тізімі:

Ежелгі дәуір әдебиеті

1)Әл-Фараби «Қайырымды қала тұрғындары» трактаты;

2) Сайф Сараи «Түркіше Гүлстан» дастаны;

3) Хорезми «Мұхаббат-наме» дастаны.

Хандық дәуір әдебиеті

4)Асанқайғы «Бұл заманда не ғаріп» толғауы;

5) Қазтуған жырау «Алаң да алаң, алаң жұрт»толғауы;

6)Шалкиіз жырау «Би Темірге бірінші толғауы»;

7)Доспамбет жырау «Қоғалы көлдер, қом сулар», «Айналайын, Ақ Жайық» тоғаулары;

8)Ақтамберді жырау «Күлдір-күлдір кісінетіп», «Балаларыма өсиет» толғаулары;

9)Жиембет жырау «Еңсегей бойлы Ер Есім»толғауы;

10)Үмбетей жырау «Бөгенбай өлімін Абылай ханға естірту» толғауы;

11)Бұқар жырау «Тілек», «Әй, Абылай, Абылай», «Асқар таудың өлгені» толғаулары.

ХІХ ғасыр әдебиеті

12)М.Өтемісұлының«Махамбеттің Баймағамбет сұлтанға айтқан сөзі»,«Мен едім», «Бағаналы терек жарылса» өлеңдері;

13)Нысанбай жыраудың «Кенесары-Наурызбай» дастаны;

14) Ш.Уәлиханов «Жоңғария очерктері», «Қазақтың халық поэзиясының түрлері»;

15) Ш. Бөкеевтің «Құйрық атып құлия» өлеңі;

16) М. Көпеевтің «Тірлікте көп жасағаннан көрген тамашамыз» өлеңі.

ХХ ғасыр әдебиеті

17) С. Сейфуллиннің «Сыр сандық» өлеңі, «Аққудың айырылуы» поэмасы;

18) І.Жансүгіровтің «Күйші» поэмаcы;

19) Б.Майлиннің «Шұғаның белгісі» хикаяты;

20) М.Әуезовтің «Оқыған азамат» әңгімесі;

21) Ғ.Мүсіреповтің «Кездеспей кеткен бір бейне» повесі;

22) Ж.Молдағалиевтің «Мен-қазақпын!» поэмасы;

23) Ә.Шәріповтің «Партизан қызы» повесі;

24) Қ.Әбдіқадыровтың «Қажымұқан» повесі.

Қазіргі заман әдебиеті

25) М.Шахановтың «Рух пен тіл» өлеңі, «Ғашықтық ғаламаты» поэмасы;

26) Н.Айтұлының «Ту» поэмасы;

27)Қ.Мұқанбетқалиұлының «Тар кезең» романы;

28) Қ.Ілиясұлының «Мысыққа мінездеме» мысал-дастаны;

29) С.Асылбекұлының «Желтоқсан түні» драмасы;

30) Р.Мұқанованың «Мәңгілік бала бейне» әңгімесі;

31) Е.Раушановтың «Ғайша-Бибі» поэмасы.

3-тарау. Оқыту мақсаттарының жүйесі

  1. Бағдарламада оқыту мақсаттары санмен тұратын кодтық белгімен белгіленді. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші, үшінші сандар бөлім мен бөлімше, төртінші сан бөлімшедегі оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. 7.2.1.2 кодында «7» – сынып, «2.1.» – бөлім мен бөлімше, «2» – оқыту мақсатының реттік саны.

23.Оқыту мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген:

1) оқу және түсіну:

 

Білім алушылар:
  5-сынып 6-сынып 7-сынып 8-сынып 9-сынып
Көркем шығарманы пайымдап, мәнерлеп, талдап оқи отырып, сөздің, сөз оралымдары ның мәнін ашу, мәтіндегі қолданысын анықтау.

5.1.1.1

әдеби шығарманы пайымдап (алған әсерін анықтай) оқу;

5.1.1.2

сөз, сөз тіркестерінің ауыспалы мағынасын ашып, мәтіндегі қолданысын білу

6.1.1.1

әдеби шығарманы пайымдап, мәнерлеп (логикалық екпін мен кідіріс жасай) оқу;

6.1.1.2

сөз, сөз тіркестерінің мәнін ашып, мәтіндегі жұмсалу мақсатын түсіну

7.1.1.1

көркем мәтінді пайымдап, мәнерлеп (логикалық, психологиялық кідірістер мен) оқу;

7.1.1.1

жекелеген сөздердің, фразалардың  эмотивті мәнін түсіну, мәнмәтіндегі (контекс)  қызметін ашу

8.1.1.1

көркем мәтінді пайымдап, мәнерлеп (оқырман

дық ұстанымын білдіре) оқу;

8.1.1.2

сөз, сөз оралымдарының семантика-

лық мәнін түсіну, мәтіннің ішкі бірлігіндегі қызметін айқындау

9.1.1.1

көркем мәтінді талдап оқу; 9.1.1.2

сөз, сөз оралымы, фразалық тіркестердің мәтіндегі қызметін айқындау, сөздердің концептілік мәнін ашу

Шығарма үзінділерімен жұмыс

5.1.2.1

шығарманы құрылысы мен құрылымына қарай жіктеп, бөліктеріне тақырып қою

6.1.2.1

шығарма дан қажетті дәйектер

ді жинау, үзіндідегі суреттеу, сипаттау құралдарын анықтау

7.1 2.1

көркем шығармада ғы пейзаж, монологтің құрылымдық

бірлігін  ажырату;

7.1 2.1

мәтінге жоспар құру

8.1.2.1

шығарма үзіндісін өзге нысанмен салыстыру, салғастыру

9.1.2.1

шығарма бөліктерін ұқсас белгілеріне/айырмашылығына қарай топтастыру, белгілі нысандарды зерделеу

Шығармадағы өзекті мәселе, идеялық мазмұн

5.1.3.1

көркем шығармадағы көтерілген мәселені (басты және жанама тақырыптарды) анықтау

6.1.3.1

көркем шығармадағы кейіпкерлер әрекеті, оның шығарманың өзекті ойына қатысын анықтау

7.1.3.1

әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені анықтау

8.1.3.1

шығармадағы образдардың идеяны берудегі қызметін ашу

9.1.3.1

шығармадағы

объективті идеяны, көркемдік шешімді айқындау

Интерпретация (ауызша, жазбаша)

5.1.4.1

көркем шығарманың оқиға желісін мәтінге жуық баяндап айту

6.1.4.1

кейіпкерге, лирикалық кейіпкерге ауызша/жазбаша сипаттама жасау

7.1.4.1

көркем шығармадағы пейзаж, портрет, мінездеуледі ауызша мәтінге жуық суреттеу, сипаттау

8.1.4.1

көркем мәтіннен дәйектер келтіре отырып, шығарма желісі бойынша идеясын жазу

9.1.4.1

көркем шығарманың идеялық мазмұнына сүйене отырып, оқырмандық ой-пайымын ауызша/жаз баша түйіндеу

 

2) талдау және жинақтау:

 

Білім алушылар:
  5-сынып 6-сынып 7-сынып 8-сынып 9-сынып
Әдеби шығарманың композиция лық құрылымы

5.2.1.1

сюжетті шығармадағы фабула композициясын тауып, жоспар құру;

5.2.1.2

лирикалық шығарманы құрылысына талдау

6.2.1.1

әдеби шығарманы сюжет композициясына талдау;

6.2.1.2

жай, күрделі жоспар құру

7.2.1.1

әдеби шығармадағы сюжеттен тыс композицияны анықтау

8.2.1.1

әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтеріне талдау

9.2.1.1

эпикалық, лирикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау

Көркем шығарманың образдар жүйесі, типтік характер

5.2.2.1

шығармадағы

кейіпкерлердің іс-әрекеті арқылы  образын ашу

6.2.2.1

шығармадағы

тура және жанама мінездеу

лерді табу, кейіпкер образын берудегі қызметін айқындау

7.2.2.1

көркем шығармадағы образдың жасалу тәсілдерін талдау

8.2.2.1

көркем шығармадағы образ композициясын құраушы элементтерді табу, образ сомдаушы бөліктерді жинақтау

9.2.2.1

шығарманың образдар жүйесін салыстыра талдау, типтік характерлерді ашу

Көркем шығарманың тілі, стилі

5.2.3.1

көркем шығармадағы поэтикалық тілдің ерекшелігінайқындау

6.2.3.1

шығармадағы автор мен кейіпкер тіліндегі айырмашылықты (кейіпкер тіліндегі ауызекі сөз, диалект сөздердің болуы, автордың әдеби нормаға сәйкес сөз қолданыстарын) салыстыра талдау

7.2.3.1

шығарма тіліндегі синоним, архаизм, диалектизм, неологизм дердің қызметін мәнмәтінде анықтау

8.2.3.1

көркем шығармадағы автордың баяндау тілін талдау, өзіндік ерекшеліктерін айқындау

9.2.3.1

көркем шығармадағы автордың стилін айқындау

Көркемдік тәсілдер

5.2.4.1

шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, қайталау) қызметін анықтау;

5.2.4.2

өлең құрылысы, ұйқасы, оның түрлерін анықтау

6.2.4.1

шығармадағы көркем ауыстыруларды(троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация ) анықтау

7.2.4.1

шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ, арнау) қолданысын талдау

8.2.4.1

шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдау, мәтіндегі көркемдік қызметін анықтау

9.2.4.1

шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдау, көркемдік қызметін пайымдау

 

3) бағалау және шығармашылық өнім:

 

Шығармадағы тарихи шындық және көркемдік шешім

5.3.1.1

шығарма үзінділері арқылы шығарманың ұлттық, тарихи құндылығын бағалау

6.3.1.1

шығарма образдарын ұлттық сипаттың ашылуы тұрғысынан бағалау

7.3.1.1

шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармаларменсалыстырып, ұлттық және тарихи құндылығын бағалау

8.3.1.1

шығарманы басқа өнер түрлеріндегі мазмұндас туындылармен салыстырып, ұлттық және тарихи құндылығына баға беру

9.3.1.1

туындыдағы даралық образдар мен типтік характерлердің ұлттық және тарихи құндылығын әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра бағалау

Рухани және көркем-эстетикалық құндылығы

5.3.2.1

көркем мәтіндегі сөз образының эстетикалық құндылығын бағалау

6.3.2.1

мәтіндегі пейзаж, монологтің, диалогтіңкөркемдік құндылығына баға беру

7.3.2.1

кейіпкердің  жан дүниесін (психологиялықпараллелизм, күйініш-сүйініші) ашудағы автор шеберлігіне баға беру

8.3.2.1

шығарма поэтикасындағы автордың айшықты қолтаңбасына баға беру

9.3.2.1

көркем шығарманы басқа өнер түрлерімен салыстыра отырып, шығарманың көркемдік-эстетикалық құндылығына баға беру

Әдеби шығармашылық

5.3.3.1

шығарманы автор ізімен баяндап жазу;

5.3.3.2

көркем шығармадағы көріністі әңгімелеп жазу

6.3.3.1 шығарманың идеялық мазмұнын пайымдай отырып (ой толғау, хат, пост, ертегі, өтірік өлең) жазу

7.3.3.1

шығармадағы көріністі (пейзаж, оқиға) суреттеп жазу;

7.3.3.2

кейіпкер болмысын сипаттап(өлең, кейіпкер монологі, диалогі, әңгіме) жазу

8.3.3.1 шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын талдап, шығарма, әдеби эссе,блог, әңгіме т.б.жазу

9.3.3.1

шығарманың идеясын қоғамдық-әлеуметтік тұрғыда талдап, әдеби эссе, сценарий, өлең, блог, әңгіме, кейіпкер монологі, жоба жаз

Әдеби сын

5.3.4.1

оқырман ретінде шығармадан алған әсерін зерделеп, сыни хабарлама жазу

6.3.4.1

шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау

7.3.4.1

әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу

8.3.4.1

шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу

9.3.4.1

әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, рецензия жазу

 

  1. Осы оқу бағдарламасы негізгі орта білім беру деңгейінің қазақ тілі мен әдебиетін тереңдете оқытатын гуманитарлық бағыттағы мамандандырылған желілік «Абай мектептерінің»5-9-сыныптарына арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасының ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес жүзеге асырылады.
  2. Тоқсандағы бөлімдер мен бөлімшелер ішіндегі тақырыптар бойынша сағат сандарын бөлу мұғалімнің еркіне қалдырылады.

 

Негізгі орта білім беру деңгейінің қазақ тілі мен әдебиетін тереңдете оқытатын гуманитарлық бағыттағы мамандандырылған желілік
«Абай мектептерінің» 5-9-сыныптарына арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасына қосымша

Негізгі орта білім беру деңгейінің қазақ тілі мен әдебиетін тереңдете оқытатын гуманитарлық бағыттағы мамандандырылған желілік «Абай мектептерінің»
5-9-сыныптарына арналған «Қазақ әдебиеті» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу бағдарламасын жүзеге асыру бойынша ұзақ мерзімді жоспар

1) 5-сынып:

 

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны Сөйлеу қызметінің түрлері Білім алушылар білуге тиісті оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Таза мінсіз асыл сөз

Халық ауыз әдебиеті

Тұрмыс-салт жырлары және оның түрлері, мақал-мәтелдер, жұмбақтар, жаңылтпаштар.Ертегілер«Керқұла атты Кендебай» ертегісі, «Қырық өтірік» ертегісі,«Күн астындағы Күнекей қыз» ертегісі.Әдеби ертегіӘ.Тәжібаевтің «Толағай»ертегісі,Ж.Смақов «Бұршақ туралы ертегі»,Ө.Тұрманжановтың «Құмырсқалар, аралар қиыспас дос құдалар» ертегісі.

Аңыз-әңгіме«Асанқайғының жерұйықты іздеуі»,С.Қалиев «Бақ атай туралы аңыз».

Шешендік сөз«Жиренше шешен мен Қараша сұлу»

Оқу және түсіну

5.1.1.1 әдеби шығарманы пайымдап (алған әсерін анықтай) оқу;

5.1.1.2 сөз, сөз тіркестерінің ауыспалы мағынасын ашып, мәтіндегі қолданысын білу;

5.1.2.1 шығарманы құрылысы мен құрылымына қарай жіктеп, бөліктеріне тақырып қою;

5.1.3.1 көркем шығармадағы көтерілген мәселені (басты және жанама тақырыптарды) анықтау;

5.1.4.1 көркем шығарманың оқиға желісін мәтінге жуық баяндап айту

Талдау және жинақтау

5.2.1.1 сюжетті шығармадағы фабула композициясын тауып, жоспар құру;

5.2.1.2 лирикалық шығарманы құрылысына талдау;

5.2.2.1 шығармадағы кейіпкерлердің іс-әрекеті арқылы образын ашу;

5.2.4.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдары-

ның (теңеу, эпитет, қайталау) қызметін анықтау;

5.2.4.2 өлең құрылысы, ұйқасы, оның түрлерін талдау

Бағалау және шығармашылық өнім

5.3.1.1 шығарма үзінділері арқылы шығарманың ұлттық, тарихи құндылығын бағалау;

5.3.2.1 көркем мәтіндегі сөз образының эстетикалық құндылығын бағалау;

5.3.3.1 шығарманы автор ізімен баяндап жазу,

5.3.3.2 көркем шығармадағы көріністі әңгімелеп жазу;

5.3.4.1 оқырман ретінде шығарманың әсерін зерделеп, сыни хабарлама жазу

2-тоқсан
Оқу – білім азығы

ХІХ ғасыр мен ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебиеті

Ыбырай Алтынсариннің «Дүние қалай етсең табылады?», «Әке мен бала», «Бақша ағаштары» әңгімелері,С.Көбеевтің «Мектепке шақыру» өлеңі,С.Торайғыровтың «Туған еліме» өлеңі,Ш.Құдайбердіұлының «Адамдық борышың» өлеңі,А.Байтұрсынұлының«Балаларды оқуға шақыру», «Егіннің бастары», «Адамдық диқаншысы», өлеңдері,Т.Ізтілеуовтің«Өнер бәйгесі» өлеңі

Оқу және түсіну

5.1.1.1 әдеби шығарманы пайымдап (алған әсерін анықтай) оқу;

5.1.1.2 сөз, сөз тіркестерінің ауыспалы мағынасын ашып, мәтіндегі қолданысын білу;

5.1.2.1 шығарманы құрылысы мен құрылымына қарай жіктеп, бөліктеріне тақырып қою;

5.1.3.1 көркем шығармадағы көтерілген мәселені (басты және жанама тақырыптарды) анықтау;

5.1.4.1 көркем шығарманың оқиға желісін мәтінге жуық баяндап айту

Талдау және жинақтау

5.2.1.1 сюжетті шығармадағы фабула композициясын тауып, жоспар құру;

5.2.1.2 лирикалық шығарманы құрылысына талдау;

5.2.2.1 шығармадағы кейіпкерлердің іс-әрекеті арқылы образын ашу;

5.2.3.1 көркем шығармадағы поэтикалық тілдің ерекшелігінайқындау;

5.2.4.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, қайталау) қызметін анықтау; 5.2.4.2 өлең құрылысы, ұйқасы, оның түрлерін талдау

Бағалау және шығармашылық өнім

5.3.1.1 шығарма үзінділері арқылы шығарманың ұлттық, тарихи құндылығын бағалау;

5.3.2.1 көркем мәтіндегі сөз образының эстетикалық құндылығын бағалау;

5.3.3.1 шығарманы автор ізімен баяндап жазу;

5.3.3.2 көркем шығармадағы көріністі әңгімелеп жазу;

5.3.4.1 оқырман ретінде  шығармадан алған әсерін зерделеп, сыни хабарлама жазу

3-тоқсан
Адамгершілік – асыл қасиет

XX ғасыр әдебиеті

Ж.Аймауытовтың«Шұбар тайым табылды», «Көк өгіз», «Жан-жануардың иісшілдігі», «Әркімдікі өз қамы» шығармалары,М.Жұмабаевтың«Қарағым», «Тез барам» өлеңдері,І.Жансүгіровтің «Бөбек бөлеу», «Сәлемдеме» өлеңдері, М.Әуезовтің «Жетім» әңгімесі,Б.Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» хикаяты,С.Бақбергеновтің «Қасиет» әңгімесі,С.Бегалиннің«Бала Шоқан» әңгімесі,М.Мақатаевтың «Үш бақытым» өлеңі,М.Қабанбайдың «Бауыр» әңгімесі.

Оқу және түсіну

5.1.1.1 әдеби шығарманы пайымдап (алған әсерін анықтай) оқу;

5.1.1.2 сөз, сөз тіркестерінің ауыспалы мағынасын ашып, мәтіндегі қолданысын білу;

5.1.2.1 шығарманы құрылысы мен құрылымына қарай жіктеп,бөліктеріне  тақырып қою;

5.1.3.1 көркем шығармадағы көтерілген мәселені (басты және жанама тақырыптарды) анықтау;

5.1.4.1 көркем шығарманың оқиға желісін мәтінге жуық баяндап айту

Талдау және жинақтау

5.2.1.1 сюжетті шығармадағы фабула композициясын тауып, жоспар құру;

5.2.1.2 лирикалық шығарманы құрылысына талдау;

5.2.2.1 шығармадағы кейіпкерлердің іс-әрекеті арқылы образын ашу;

5.2.3.1 көркем шығармадағы поэтикалық тілдің ерекшелігін айқындау

5.2.4.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, қайталау) қызметін анықтау;

5.2.4.2 өлең құрылысы, ұйқасы, оның түрлерін  талдау

Бағалау және шығармашылық өнім

5.3.1.1 шығарма үзінділері арқылы шығарманың ұлттық, тарихи құндылығын бағалау;

5.3.2.1 көркем мәтіндегі сөз образының эстетикалық құндылығын бағалау;

5.3.3.1 шығарманы автор ізімен баяндап жазу;

5.3.3.2 көркем шығармадағы көріністі әңгімелеп жазу;

5.3.4.1 оқырман ретінде  шығармадан алған әсерін зерделеп, сыни хабарлама жазу

4-тоқсан
Отан – қуат, отбасы − шуақ

Қазіргі заман әдебиеті

М.Әлімбаевтың «Серуендетем атамды» өлеңі,С.Оспанов «Мектебінен қашқандар мен ертегіден қашқандар жайындағы ертегі»,Т.Нұрмағамбетовтің «Анасын сағынған бала» әңгімесі,Н.Ақыштың «Нағыз әже қайда?» әңгімесі,Т.Шапайдың «Қазақпен саудаласу» әңгімесі, С.Сейітманның «Тәуелсіздік» өлеңі,А.Әлменбеттің«Аңшы» әңгімесі,Б.Сарыбайдың «Рауғаш ерте гүлдейді» әңгімесі.

Оқу және түсіну

5.1.1.1 әдеби шығарманы пайымдап (алған әсерін анықтай) оқу;

5.1.2.1 сөз, сөз тіркестерінің ауыспалы мағынасын ашып, мәтіндегі қолданысын ажырату;

5.1.2.1 шығарманы құрылысы мен құрылымына қарай жіктеп, бөліктеріне тақырып қою;

5.1.3.1 көркем шығармадағы көтерілген мәселені (басты және жанама тақырыптарды) анықтау;

5.1.4.1 көркем шыңарманың оқиға желісін мәтінге жуық баяндап айту

Талдау және жинақтау

5.2.1.1 сюжетті шығармадағы фабула композициясын тауып, жоспар құру;

5.2.1.2 лирикалық шығарманы құрылысына талдау;

5.2.2.1 шығармадағы кейіпкерлердің іс-әрекеті арқылы  образын ашу;

5.2.3.1 көркем шығармадағы поэтикалықтілдің ерекшелігін

айқындау;

5.2.4.1 шығармадағы тілдік бейнелеу, суреттеу құралдарының (теңеу, эпитет, қайталау) қызметін анықтау;

5.2.4.2 өлең құрылысы, ұйқасы, оның түрлерін  талдау

Бағалау және шығармашылық өнім

5.3.1.1 шығарма үзінділері арқылы шығарманың ұлттық, тарихи құндылығын бағалау;

5.3.2.1 көркем мәтіндегі сөз образының эстетикалық құндылығын бағалау;

5.3.3.1 шығарманы автор ізімен баяндап жазу;

5.3.3.2 көркем шығармадағы көріністі әңгімелеп жазу;

5.3.4.1 оқырман ретінде  шығармадан алған әсерін зерделеп, сыни хабарлама жазу

 

2) 6-сынып:

 

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері Тақырыптар/ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны Сөйлеу қызметінің түрлері Білім алушылар білуге тиісті оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Білгенге маржан

Ертегі:

«Аяз би» ертегісі, «Ер Төстік» ертегісі.

Аңыз-әңгіме: «Кетбұғаның естіртуі».

Батырлар жыры: «Алпамыс батыр» жыры, Қорқыт «Байбөрі баласы Бамсы-Байрақ туралы жыр»,«Қобыланды батыр» жыры, «Қамбар батыр» жыры.

Ежелгі дәуір әдебиеті:

«Еділ патша», «Тұмар пайтшайым»,«Зарина сұлу», Қорқыттың нақыл сөздері.

Оқу және түсіну

6.1.1.1 әдеби шығарманы, пайымдап, мәнерлеп (логикалық екпінмен кідіріс жасай) оқу;

6.1.1.2 сөз, сөз тіркестерінің мәнін ашып, мәтіндегі жұмсалу мақсатын түсіну;

6.1.2.1 шығармадан қажетті дәйектерді жинау, үзіндідегі суреттеу, сипаттау құралдарын анықтау;

6.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлер әрекеті, оның шығарманың өзекті ойына қатысын анықтау;

6.1.4.1 кейіпкерге ауызша/жазбаша сипаттама жасау

Талдау және жинақтау

6.2.1.1 әдеби шығарманы сюжет композициясына талдау;

6.2.1.2 жай, күрделі жоспар құру;

6.2.2.1 шығармадағы тура және жанама мінездеулерді табу, кейіпкер образын берудегі қызметін айқындау;

6.2.3.1 шығармадағы автор мен кейіпкер тіліндегі айырмашылықты (кейіпкер тіліндегі ауызекі сөз, диалект сөздердің болуы,автордың әдеби нормаға сәйкес сөз қолданыстарын)  салыстыра талдау;

6.2.4.1 шығармадағы көркем ауыстыруларды(троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация) анықтау

Бағалау және шығармашылық өнім

6.3.1.1 шығарма  образдарын ұлттық сипаттың ашылуы тұрғысынан бағалау;

6.3.2.1 мәтіндегі пейзаж, монологтің, диалогтің көркемдік құндылығына баға беру;

6.3.3.1 шығарманың идеялық мазмұнын пайымдай отырып (ой толғау, хат, пост,ертегі, өтірік өлең т.б.) жазу;

6.3.4.1 шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау

2-тоқсан
Тәрбиенің қайнар бұлағы

ХІХ ғасыр мен ХХ ғасыр басындағы әдебиет М.Өтемісұлының

«Ұл туса» өлеңі, С.Аронұлының «Жақсы мен жаман адамның қасиеттері» өлеңі,Ы.Алтынсариннің «Мейірімді бала», «Асан мен Үсен» әңгімелері, С.Көбеевтің «Көлбақа мен Юпитер» мысалы,С.Дөнентаев-тың «Бозторғай» мысал өлеңі, А.Байтұрсынұлының «Аққу, шортан, һәм шаян», «Қара бұлт» мысалдары, С.Торайғыровтың «Шәкірт ойы», «Шығамын тірі болсам адам болып»өлеңдері.

Оқу және түсіну

6.1.1.1 әдеби шығарманы, пайымдап, мәнерлеп (логикалық екпінмен кідіріс жасай) оқу;

6.1.1.2 сөз, сөз тіркестерінің мәнін ашып, мәтіндегі жұмсалу мақсатын түсіну;

6.1.2.1 шығармадан қажетті дәйектерді жинау, үзіндідегі суреттеу, сипаттау құралдарын анықтау;

6.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлер әрекеті, оның шығарманың өзекті ойына қатысын анықтау;

6.1.4.1 кейіпкерге ауызша/ жазбаша сипаттама жасау

Талдаужәне жинақтау

6.2.1.1 әдеби шығарманы сюжет композициясына талдау;

6.2.1.2 жай, күрделі жоспар құру;

6.2.2.1 шығармадағы тура және жанама мінездеулерді табу, кейіпкер образын берудегі қызметін айқындау;

6.2.3.1 шығармадағы автор мен кейіпкер тіліндегі айырмашылықты (кейіпкер тіліндегі ауызекі сөз, диалект сөздердің болуы,автордың әдеби нормаға сәйкес сөз қолданыстарын) салыстыра талдау;

6.2.4.1 шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация) анықтау

Бағалау және шығармашылық өнім

6.3.1.1 шығарма  образдарын ұлттық сипаттың ашылуы тұрғысынан бағалау;

6.3.2.1 мәтіндегі пейзаж, монологтің, диалогтің көркемдік құндылығына баға беру;

6.3.3.1 шығарманың идеялық мазмұнын пайымдай отырып (ой толғау, хат, пост,ертегі, өтірік өлең т.б.) жазу;

6.3.4.1 шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау

3-тоқсан
Туған жерім-аялы алтын бесігім

ХХ ғасыр әдебиеті М.Жұмабаевтың «Сүйемін» өлеңі,Б.Майлиннің«Кемпірдің ертегісі» поэмасы, А.Тоқмағанбетовтің «Алыптар туралы аңыз» шығармасы, Ә.Тәжібаевтың «Сырдария» өлеңі, Ә.Сәрсенбаевтың«Ту-ған жер» өлеңі, С.Мұратбековтің «Жусан иісі» әңгімесі,

С.Сейфуллиннің «Ақсақ киік»өлеңі, «Әупілдек» әңгімесі, Ғ.Мүсіреповтің «Боранды түнде» әңгімесі,

Ж. Нәжімеденовтің «Дастархан» өлеңі,М.Жаманбалинов «Бала пілдің қалаға саяхаты» ертегі

Оқу және түсіну

6.1.1.1 әдеби шығарманы, пайымдап, мәнерлеп (логикалық екпінмен кідіріс жасай) оқу;

6.1.1.2 сөз, сөз тіркестерінің мәнін ашып, мәтіндегі жұмсалу мақсатын түсіну;

6.1.2.1 шығармадан қажетті дәйектерді жинау, үзіндідегі суреттеу, сипаттау құралдарын анықтау;

6.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлер әрекеті, оның шығарманың өзекті ойына қатысын анықтау;

6.1.4.1 кейіпкерге ауызша/ жазбаша сипаттама жасау

Талдау және жинақтау

6.2.1.1 әдеби шығарманы сюжет композициясына талдау;

6.2.1.2 жай, күрделі жоспар құру;

6.2.2.1 шығармадағы тура және жанама мінездеулерді табу, кейіпкер образын берудегі қызметін айқындау;

6.2.3.1 шығармадағы автор мен кейіпкер тіліндегі айырмашылықты (кейіпкер тіліндегі ауызекі сөз, диалект сөздердің болуы,автордың әдеби нормаға сәйкес сөз қолданыстарын) салыстыра талдау;

6.2.4.1 шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация) анықтау

Бағалау және шығармашылық өнім

6.3.1.1 шығарма образдарын ұлттық сипаттың ашылуы тұрғысынан бағалау;

6.3.2.1 мәтіндегі пейзаж, монологтің, диалогтің көркемдік құндылығына баға беру;

6.3.3.1 шығарманың идеялық мазмұнын пайымдай отырып (ой толғау, хат, пост,ертегі, өтірік өлең т.б.) жазу

6.3.4.1 шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау

4-тоқсан
Өнерліге өріс кең Қазіргі заман әдебиеті Қ.Мырза-Әлінің «Ана» өлеңі, К.Ахметованың «Қазағым менің» өлеңі, Ж.Ахмадидің «Кие» әңгімесі, А.Егеубаевтың «Аламан» поэмасы, Р.Ниязбековтің «Әлемдегі жетінші ұлы» өлеңі, Ұ.Есдәулеттің «Біз түркілерміз» өлеңі, С.Дүйсенбиевтің «Алматының апорты» ертегісі, С.Балғабаевтың «Жымбала, Мико және қасқыр» драмасы,Қ.Сариннің «Тәуелсіздік» өлеңі,Қ.Әбілқайырдың «Атасының баласы» әңгімесі, М.Мұқаштың «Меруерт» әңгімесі. Оқу және түсіну

6.1.1.1 әдеби шығарманы, пайымдап, мәнерлеп (логикалық екпінмен кідіріс жасай) оқу;

6.1.1.2 сөз, сөз тіркестерінің мәнін ашып, мәтіндегі жұмсалу мақсатын түсіну;

6.1.2.1 шығармадан қажетті дәйектерді жинау, үзіндідегі суреттеу, сипаттау құралдарын анықтау;

6.1.3.1 көркем шығармадағы кейіпкерлер әрекеті, оның шығарманың өзекті ойына қатысын анықтау;

6.1.4.1 кейіпкерге ауызша/жазбаша сипаттама жасау

Талдау және жинақтау

6.2.1.1 әдеби шығарманы сюжет композициясына талдау;

6.2.1.2 жай, күрделі жоспар құру;

6.2.2.1 шығармадағы тура және жанама мінездеулерді табу, кейіпкер образын берудегі қызметін айқындау;

6.2.3.1 шығармадағы автор мен кейіпкер тіліндегі айырмашылықты (кейіпкер тіліндегі ауызекі сөз, диалект сөздердің болуы,автордың әдеби нормаға сәйкес сөз қолданыстарын) салыстыра талдау;

6.2.4.1 шығармадағы көркем ауыстыруларды (троптарды: метафора, кейіптеу, метонимия, гипербола, литота, аллегория, антитеза, градация) анықтау

Бағалау және шығармашылық өнім

6.3.1.1 шығарма образдарын ұлттық сипаттың ашылуы тұрғысынан бағалау;

6.3.2.1 мәтіндегі пейзаж, монологтің, диалогтің көркемдік құндылығына баға беру;

6.3.3.1 шығарманың идеялық мазмұнын пайымдай отырып (ой толғау, хат, пост,ертегі, өтірік өлең т.б.) жазу;

6.3.4.1-шығармада көтерілген мәселенің әлеуметтік рөлі туралы сыни хабарлама жасау

 

3) 7-сынып:

 

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны Сөйлеу қызметінің түрлері Білім алушылар білуге тиісті оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Дананың сөзі – ақылдың көзі

Батырлар жыры:

«Ер Тарғын» жыры, «Едіге батыр» жыры.

Ғашықтық жырлар: «Қозы көрпеш-Баян сұлу» жыры, «Айман-Шолпан» жыры.

Ежелгі дәуір әдебиеті:

«Күлтегін» жыры, «Тоныкөк» жыры.

Шешендік өнер:

Майқы би мен Мөңке бидің шешендік сөздері, Әнет баба «Не арсыз? Не ғайып? Не даусыз?»,Төле би «Ердің бақыты – әйел», Әйтеке би «Қасқакөл дауы»,Қазыбек би «Кім жақын? Не қымбат? Не қиын?», Бөлтірік шешен «Сөз мәнісі», «Ақыл сөз».

Оқу және түсіну

7.1.1.1 көркем мәтінді, пайымдап, мәнерлеп (логикалық, психологиялық кідірістер мен) оқу;

7.1.1.1 жекелеген сөздердің, фразалардың эмотивті мәнін түсіну, мәнмәтіндегі қызметін ашу;

7.1 2.1 көркем шығармадағы, пейзаж, монологтің құрылымдық бірлігін ажырату;

7.1.2.2мәтінге жоспар құру;

7.1.3.1 әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені анықтау;

7.1.4.1 көркем шығармадағы пейзаж, портрет, мінездеулерді ауызша мәтінге жуық суреттеу, сипаттау

Талдау және жинақтау

7.2.1.1 әдеби шығармағы сюжеттен тыс композицияны анықтау;

7.2.2.1 көркем шығармадағы образдың жасалу тәсілдерін талдау;

7.2.3.1 шығарма тіліндегі синоним, архаизм, диалектизм, неологизмдердің қызметін мәнмәтінде анықтау;

7.2.4.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ, арнау) қолданысын талдау

Бағалау және шығармашылық өнім

7.3.1.1 көркем шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, ұлттық және тарихи құндылығын бағалау;

7.3.2.1 шығармадағы кейіпкердің жандүниесін(психологиялық параллелизм, күйініш-сүйініші) ашудағы автор шеберлігіне баға беру;

7.3.3.1 шығармадағы көріністі(пейзаж, оқиға) суреттеп жазу;

7.3.3.2 кейіпкер болмысын сипаттап (өлең, кейіпкер монологі, диалогі, әңгіме) жазу;

7.3.4.1 әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу

2-тоқсан
«Даналық -өшпес жарық, кетпес байлық» ХІХ ғасыр және ХХ ғасыр басындағы әдебиет Д.Бабатайұлының «Аягөз, қайда барасың?»,«Ақжайлау мен Сандықтас» өлеңдері, Ш.Қанайұлының «Зар заман» өлеңі, М.Өтемісұлының «Ереуіл атқа ер салмай»,«Мен-құстан туған құмаймын», «Тарланым»өлеңдері, М.Сұлтанқожаұлының«Ілімге толса көкірек» толғауы, Т.Ізтілеуұлының «Адамдық іс», «Ақыл – тон аңдағанға тозбайтұғын» өлеңдері,С.Дөнентаевтың «Ауырған арыстан» мысалы Оқу және түсіну

7.1.1.1 көркем мәтінді, пайымдап, мәнерлеп (логикалық, психологиялық кідірістермен) оқу;

7.1.1.1 жекелеген сөздердің, фразалардың эмотивті мәнін түсіну, мәнмәтіндегі қызметін ашу;

7.1 2.1 көркем шығармадағы, пейзаж, монологтің құрылымдық бірлігін ажырату;

7.1.2.2 мәтінге жоспар құру;

7.1.3.1 әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені анықтау;

7.1.4.1 көркем шығармадағы пейзаж, портрет, мінездеулерді ауызша мәтінге жуық суреттеу, сипаттау

Талдау және жинақтау

7.2.1.1 әдеби шығармағы сюжеттен тыс композицияны анықтау;

7.2.2.1 көркем шығармадағы образдың жасалу тәсілдерін талдау;

7.2.3.1 шығарма тіліндегі синоним, архаизм, диалектизм, неологизмдердің қызметін мәнмәтінде анықтау;

7.2.4.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ, арнау) қолданысын талдау

Бағалау және шығармашылық өнім

7.3.1.1 көркем шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, ұлттық және тарихи құндылығын бағалау;

7.3.2.1 шығармадағы кейіпкердің жандүниесін(психология-лық параллелизм, күйініш-сүйініші) ашудағы автор шеберлігіне баға беру;

7.3.3.1 шығармадағы көріністі(пейзаж, оқиға) суреттеп жазу;

7.3.3.2 кейіпкер болмысын сипаттап (өлең, кейіпкер монологі, диалогі, әңгіме т.б.) жазу;

7.3.4.1 әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу

3-тоқсан
Менің туған өлкем ХХ ғасыр әдебиеті М.Дулатовтың «Елім-ай» өлеңі, М.Жұмабаевтың «Түркістан», «Толқын», «Мен жастарға сенемін» өлеңдері,С.Торайғыровтың «Мен қазақ», «Бір адамға» өлеңдері, Ж.Аймауытовтың «Әнші» әңгімесі, М.Әуезовтің «Көксерек» әңгімесі,І.Жансүгіровтің «Домбыра», «Жетісу суреттері» өлеңдері,Ғ.Мүсіреповтің «Ананың анасы» әңгімесі,Қ.Қайсеновтің «Жау тылындағы бала» повесі, Қ.Аманжоловтың «Туған жер» өлеңі, Ғ.Ормановтың «Қарағай» өлеңі,С.Сарғасқаевтың «Тәмпіш қара» повесі,Ш.Смаханұлы шымшымалары Оқу және түсіну

7.1.1.1 көркем мәтінді, пайымдап, мәнерлеп (логикалық, психологиялық кідірістер мен) оқу;

7.1.1.1 жекелеген сөздердің, фразалардың эмотивті мәнін түсіну, мәнмәтіндегі қызметін ашу;

7.1 2.1 көркем шығармадағы, пейзаж, монологтің  құрылымдық бірлігін ажырату;

7.1.2.2 мәтінге жоспар құру;

7.1.3.1 әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені анықтау;

7.1.4.1 көркем шығармадағы пейзаж, портрет, мінездеулерді ауызша мәтінге жуық суреттеу, сипаттау

Талдау және жинақтау

7.2.1.1 әдеби шығармағы сюжеттен тыс композицияны анықтау;

7.2.2.1 көркем шығармадағы образдың жасалу тәсілдерін талдау;

7.2.3.1 шығарма тіліндегі синоним, архаизм, диалектизм, неологизмдердің қызметін мәнмәтінде анықтау;

7.2.4.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ, арнау) қолданысын талдау

Бағалау және шығармашылық өнім

7.3.1.1 көркем шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, ұлттық және тарихи құндылығын бағалау;

7.3.2.1 шығармадағы кейіпкердің жандүниесін(психологиялық параллелизм, күйініш-сүйініші) ашудағы автор шеберлігіне баға беру;

7.3.3.1 шығармадағы көріністі(пейзаж, оқиға) суреттеп жазу;

7.3.3.2 кейіпкер болмысын сипаттап (өлең, кейіпкер монологі, диалогі, әңгіме т.б.) жазу;

7.3.4.1 әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу

4-тоқсан
Қиял мен шындық Қазіргі қазақ әдебиеті Қ.Мырза-Әлінің «Кәрі қыран» өлеңі, М.Шахановтың «Арман» өлеңі, Т.Медетбектің «Тәуелсізбін» өлеңі, Т.Әбдіктің «Қонақтар» әңгімесі, А.Мархабаевтың «Ғарыштағы қымыз», фантастикалық әңгімесі,О.Бөкейдің «Қайдасың, қасқа құлыным?» драмасы, М.Мақатаевтың «Аққулар ұйықтағанда» поэмасы,Ф.Оңғарсынованың «Жерошақ» өлеңі,С.Жиенбаевтың «Қарттарым, аман сау жүрші» өлеңі, Ж.Бөдештің «Аңырақай бекетіндегі ой» поэмасы,Н.Ораздың «Бала махаббат» әңгімесі,Б.Беделханның «Өтеуіл» хамса-поэмасы. Оқу және түсіну

7.1.1.1 көркем мәтінді, пайымдап, мәнерлеп (логикалық, психологиялық кідірістер мен) оқу;

7.1.1.1 жекелеген сөздердің, фразалардың эмотивті мәнін түсіну, мәнмәтіндегі қызметін ашу;

7.1 2.1 көркем шығармадағы, пейзаж, монологтің  құрылымдық бірлігін ажырату;

7.1.2.2мәтінге жоспар құру;

7.1.3.1 әдеби шығармада көтерілген әлеуметтік-қоғамдық мәселені анықтау;

7.1.4.1 көркем шығармадағы пейзаж, портрет, мінездеулерді ауызша мәтінге жуық суреттеу, сипаттау.

Талдау және жинақтау

7.2.1.1 әдеби шығармағы сюжеттен тыс композицияны анықтау;

7.2.2.1 көркем шығармадағы образдың жасалу тәсілдерін талдау;7.2.3.1 шығарма тіліндегі синоним, архаизм, диалектизм, неологизмдердің қызметін мәнмәтінде анықтау;

7.2.4.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (символ, синекдоха, қайталау түрлері: эпифора, анафора, аллитерация, ассонанс, риторикалық сұрақ, арнау) қолданысын талдау

Бағалау және шығармашылық өнім

7.3.1.1 көркем шығарманың тақырыбы мен идеясын осы тектес басқа шығармалармен салыстырып, ұлттық және тарихи құндылығын бағалау;

7.3.2.1 шығармадағы кейіпкердің жандүниесін(психологиялық параллелизм, күйініш-сүйініші) ашудағы автор шеберлігіне баға беру;

7.3.3.1 шығармадағы көріністі(пейзаж, оқиға) суреттеп жазу;

7.3.3.2кейіпкер болмысын сипаттап (өлең, кейіпкер монологі, диалогі, әңгіме т.б.) жазу;

7.3.4.1 әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазу

 

4) 8-сынып:

 

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны Сөйлеу қызметінің түрлері Білім алушылар білуге тиісті оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Көнеден жеткен көркем сөз

Ғашықтық жырлар

«Қыз Жібек» жырыАйтыс

«Біржан-Сара» айтысы, қазіргі заман айтысы

Ежелгі дәуір әдебиеті «Оғыз-Қаған» жыры,

Махмұт Қашқари «Махмұт Қашқари жинаған түркі мақал-мәтелдері»,Ахмет Йассауи «Даналық кітабы»,

Жүсіп Баласағұн «Құтты білік» дастаны,А.Йүгнеки «Ақиқат сыйы»,

Әл-Фарабидің «Қашықтасың туған жер», «Тіршілікте құрыштай бол төзімді» өлеңдері,Рабғузидың «Қарлығаштың адамға достығы», «Лұқпан Хакім» қиссалары

Оқу және түсіну

8.1.1.1 көркем мәтінді пайымдап, мәнерлеп (оқырмандық ұстанымын білдіре) оқу;

8.1.1.2 сөз, сөз оралымдарының семантикалық мәнін түсіну, мәтіннің ішкі бірлігіндегі қызметін айқындау;

8.1.2.1 шығарма үзіндісін өзге нысанмен салыстыру, салғастыру;

8.1.3.1 шығармадағы образдардың идеяны берудегі қызметін ашу;

8.1.4.1 көркем мәтіннен дәйектер келтіре отырып, шығарма желісі бойынша идеясын жазу

Талдау және жинақтау

8.2.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтеріне талдау;

8.2.2.1 көркем шығармадағы образ композициясын құраушы элементтерді табу, образ сомдаушы бөліктерді  жинақтау;

8.2.3.1 көркем шығармадағы автордың баяндау тілін талдау, өзіндік ерекшеліктерін айқындау;

8.2.4.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдау, мәнмәтіндегі көркемдік қызметін анықтау

Бағалау және шығармашы-лық өнім

8.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі мазмұндас туындылармен салыстырып, ұлттық және тарихи құндылығына баға беру;

8.3.2.1 шығарма поэтикасындағы автордың айшықты қолтаңбасына баға беру;

8.3.3.1 шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын талдап, әдеби эссе, шығарма,сценарий, өлең, блог т.б.жазу:

8.3.4.1 шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу

2-тоқсан
Ел мен жер тағдыры ХІХ ғасыр мен ХХ ғасыр басындағы әдебиет Д.Бабатайұлының «Еспембет» поэмасы, М.Мөңкеұлының «Үш қиян», «Сарыарқа» өлеңдері, М.Көпейұлының «Сарыарқаның кімдікі екендігі» өлеңі,Базар жыраудың «Халық үшін туған қайратты ер» өлеңі, А.Құнанбайұлының«Арғы атасы қажы еді» өлеңі, Ш.Құдайбердіұлы-ның «Еңлік-Кебек» дастаны, «Жастарға» өлеңі, Н.Орманбетұлының «Замана» өлеңі, Ғ.Қараштың «Бармысың?» өлеңі, М.Сералиннің «Гүлхашима» поэмасы Оқу және түсіну

8.1.1.1 көркем мәтінді пайымдап, мәнерлеп (оқырмандық ұстанымын білдіре) оқу;

8.1.1.2 сөз, сөз оралымдарының семантикалық мәнін түсіну, мәтіннің ішкі бірлігіндегі қызметін айқындау;

8.1.2.1 шығарма үзіндісін өзге нысанмен салыстыру, салғастыру;

8.1.3.1 шығармадағы образдардың идеяны берудегі қызметін ашу;

8.1.4.1 көркем мәтіннен дәйектер келтіре отырып, шығарма желісі бойынша идеясын жазу

Талдау және жинақтау

8.2.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтеріне талдау;

8.2.2.1 көркем шығармадағы образ композициясын құраушы элементтерді табу, образ сомдаушы бөліктерді  жинақтау;

8.2.3.1 көркем шығармадағы автордың баяндау тілін талдау, өзіндік ерекшеліктерін айқындау;

8.2.4.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдау, мәнмәтіндегі көркемдік қызметін анықтау

Бағалау және шығармаш-лық өнім

8.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі мазмұндас туындылармен салыстырып, ұлттық және тарихи құндылығына баға беру;

8.3.2.1 шығарма поэтикасындағы автордың айшықты қолтаңбасына баға беру;

8.3.3.1 шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын талдап, әдеби эссе, шығарма, сценарий, өлең, блог т.б. жазу;

8.3.4.1 шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу

3-тоқсан
Көркем әдебиет және эпикалық сарын ХХ ғасыр әдебиеті Ж.Жабаевтың «Сұраншы батыр» жыры, М.Жұмабаевтың «Батыр Баян» поэмасы, Н.Байғаниннің «Нарғыз» дастаны, И.Байзақовтың «Құралай сұлу» поэмасы,С.Мұқановтың «Балуан шолақ» повесі,Б.Момышұлы-ның «Ұшқан ұя» повесі, О.Әубәкіровтің «Адам жетектеген адам»сықақөлеңі, Қ.Қазиевтің «Менің шешем» әңгімесі, Қ.Жұмаділовтің «Қаздар қайтып барады» әңгімесі, Д.Исабековтің «Әпке» драмасы, Т.Ахтановтың «Күй аңызы» әңгімесі, Т.Айбергеновтің «Ана» өлеңі Оқу және түсіну

8.1.1.1 көркем мәтінді пайымдап, мәнерлеп (оқырмандық ұстанымын білдіре) оқу

8.1.1.2 сөз, сөз оралымдарының семантикалық мәнін түсіну, мәтіннің ішкі бірлігіндегі қызметін айқындау;

8.1.2.1 шығарма үзіндісін өзге нысанмен салыстыру,салғастыру;

8.1.3.1 шығармадағы образдардың идеяны берудегі қызметін ашу;

8.1.4.1 көркем мәтіннен дәйектер келтіре отырып, шығарма желісі бойынша идеясын жазу

Талдау және жинақтау

8.2.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтеріне талдау;

8.2.2.1 көркем шығармадағы образ композициясын құраушы элементтерді табу, образ сомдаушы бөліктерді  жинақтау;

8.2.3.1 көркем шығармадағы автордың баяндау тілін талдау, өзіндік ерекшеліктерін айқындау;

8.2.4.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдау, мәнмәтіндегі көркемдік қызметін анықтау

Бағалау және шығармашылық өнім

8.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі мазмұндас туындылармен салыстырып, ұлттық және тарихи құндылығына баға беру;

8.3.2.1 шығарма поэтикасындағы автордың айшықты қолтаңбасына баға беру;

8.3.3.1 шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын талдап, әдеби эссе, шығарма, сценарий, өлең, блог т.б. жазу;

8.3.4.1 шығарма бойынша жазылған әдеби сын –пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу

4-тоқсан
Артық ғылым кітапта Қазіргі заман әдебиеті Ж.Сахиевтің «Айдағы жасырынбақ», «Дабыл» фантастикалық әңгімелері, Ш.Мұртазаның «Бесеудің хаты» драмасы,Ү.Уайдиннің «Күлкім келсе көршіме қараймын», «Ұйқының оқуы» сатиралары, Б.Бәмішұлының «Оспан батыр» поэмасы,Г.Салықбайдың «Менің тауым» өлеңі, М.Мағауиннің «Тазының өлімі» повесі, Т.Әсемқұловтың «Бекторының қазынасы» әңгімесі, И.Сапарбайдың «Анаңнан асыл бар ма екен?» өлеңі, Ә.Қайранның «Ерасыл» дастаны, А.Кемелбаеваның «Қоңырқаз» әңгімесі, М.Омарованың «Көмбе нанның дәмі» драмасы Оқу және түсіну

8.1.1.1 көркем мәтінді пайымдап, мәнерлеп (оқырмандық ұстанымын білдіре) оқу;

8.1.1.2 сөз, сөз оралымдарының семантикалық мәнін түсіну, мәтіннің ішкі бірлігіндегі қызметін айқындау;

8.1.2.1 шығарма үзіндісін өзге нысанмен салыстыру, салғастыру;

8.1.3.1 шығармадағы образдардың идеяны берудегі қызметін ашу;

8.1.4.1 көркем мәтіннен дәйектер келтіре отырып, шығарма желісі бойынша идеясын жазу

Талдау және жинақтау

8.2.1.1 әдеби шығарманың жанрына байланысты сюжеттік желілерін, эпилог, прологтеріне талдау;

8.2.2.1 көркем шығармадағы образ композициясын құраушы элементтерді табу, образ сомдаушы бөліктерді жинақтау;

8.2.3.1 көркем шығармадағы автордың баяндау тілін талдау, өзіндік ерекшеліктерін айқындау;

8.2.4.1 шығармадағы көркемдегіш құралдардың (психологиялық параллелизм, перифраз, сатира, ирония, гротеск, эллипсис) қолданысын талдау, мәнмәтіндегі көркемдік қызметін анықтау

Бағалау және шығармашы-лық өнім

8.3.1.1 шығарманы басқа өнер түрлеріндегі мазмұндас туындылармен салыстырып, ұлттық және тарихи құндылығына баға беру;

8.3.2.1 шығарма поэтикасындағы автордың айшықты қолтаңбасына баға беру;

8.3.3.1 шығарманың көркемдік-идеялық құндылығын талдап, әдеби эссе, шығарма, сценарий, өлең, блог т.б. жазу;

8.3.4.1 шығарма бойынша жазылған әдеби сын-пікірлерге сүйене отырып, өзіндік сыни пікір жазу

 

5) 9-сынып:

 

Оқу жоспарындағы ұзақ мерзімді жоспардың бөлімдері Тақырыптар/Ұзақ мерзімді жоспардың мазмұны Сөйлеу қызметінің түрлері Білім алушылар білуге тиісті оқыту мақсаттары
1-тоқсан
Атадан қалған асыл сөз

Ежелгі дәуір әдебиеті

Әл-Фараби «Қайырымды қала тұрғындары» трактаты

Сайф Сараи «Түркіше Гүлстан» дастаны,Хорезми «Мұхаббат-наме» дастаны,

Хандық дәуір әдебиеті

Асан қайғы «Бұл заманда не ғаріп» толғауы, Қазтуған жырау «Алаң да алаң, алаң жұрт» толғауы, Шалкиіз жырау «Би Темірге бірінші толғауы», Доспамбет жырау «Қоғалы көлдер, қом сулар», «Айналайын, Ақ Жайық» толғаулары, Ақтамберді жырау «Күлдір-күлдір кісінетіп», «Балаларыма өсиет»,Жиембет жырау «Еңсегей бойлы Ер Есім», Үмбетей жырау «Бөгенбай өлімін Абылай ханға естірту», Бұқар жыраудың «Тілек», «Әй, Абылай, Абылай», «Асқар таудың өлгені» толғаулары

Оқу және түсіну

9.1.1.1 көркем мәтінді талдап оқу;

9.1.1.2 сөз, сөз оралымы, фразалық тіркестердің мәтіндегі қызметін айқындау, сөздердің концептілік мәнін ашу;

9.1.2.1 шығарма бөліктерін ұқсас белгілеріне/айырмашылығына қарай топтастыру, белгілі нысандарды зерделеу;

9.1.3.1 шығармадағы объективті идеяны, көркемдік шешімді айқындау;

9.1.4.1 көркем шығарманың идеялық мазмұнына сүйене отырып, оқырмандық ой-пайымын ауызша/жазбаша түйіндеу

Талдау және жинақтау

9.2.1.1 эпикалық, лирикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау

9.2.2.1 шығарманың образдар жүйесін салыстыра талдау, типтік характерлерді ашу;

9.2.3.1 көркем шығармадағы автордың стилін айқындау;

9.2.4.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін  талдау

Бағалау және шығармашылық өнім

9.3.1.1 туындыдағы даралық образдар мен типтік характерлердің ұлттық және тарихи құндылығын әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра бағалау;

9.3.2.1 көркем шығарманыбасқа өнер түрлерімен салыстыра отырып, шығарманың эстетикалық құндылығына баға беру;

9.3.3.1 шығарманың идеясын қоғамдық-әлеуметтік тұрғыда талдап, әдеби эссе,сценарий,өлең,блог,әңгіме, кейіпкер монологі, жоба жазу;

9.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, рецензия жазу

2-тоқсан
«Жапанға біткен бәйтерек» ХІХ ғасыр және ХХ ғасыр басындағы әдебиет М.Өтемісұлының «Махамбеттің Баймағамбет сұлтанға айтқан сөзі», «Мен едім», «Бағаналы терек жарылса» өлеңдері,Нысанбай жыраудың «Кенесары-Наурызбай» дастаны, Ш.Уәлиханов «Жоңғария очерктері», «Қазақтың халық поэзиясының түрлері»,Ш. Бөкеев «Құйрық атып құлия» өлеңі,М.Көпеевтің «Тірлікте көп жасағаннан көрген тамашамыз» өлеңі Оқу және түсіну

9.1.1.1 көркем мәтінді талдап оқу;

9.1.1.2 сөз, сөз оралымы, фразалық тіркестердің мәтіндегі қызметін айқындау, сөздердің концептілік мәнін ашу;

9.1.2.1 шығарма бөліктерін ұқсас белгілеріне/айырмашылығына қарай топтастыру, белгілі нысандарды зерделеу;

9.1.3.1 шығармадағы объективті идеяны, көркемдік шешімді айқындау;

9.1.4.1 көркем шығарманың идеялық мазмұнына сүйене отырып, оқырмандық ой-пайымын ауызша/жазбаша түйіндеу

Талдау және жинақтау

9.2.1.1 эпикалық, лирикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау;

9.2.2.1 шығарманың образдар жүйесін салыстыра талдау, типтік характерлерді ашу;

9.2.3.1 көркем шығармадағы автордың стилін айқындау;

9.2.4.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдау

Бағалау және шығармашылық өнім

9.3.1.1 туындыдағы даралық образдар мен типтік характерлердің ұлттық және тарихи құндылығын әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра бағалау;

9.3.2.1 көркем шығарманы басқа өнер түрлерімен салыстыра отырып, шығарманың эстетикалық құндылығына баға беру;

9.3.3.1 шығарманың идеясын қоғамдық-әлеуметтік тұрғыда талдап, әдеби эссе,сценарий,өлең,блог,әңгіме, кейіпкер монологі, жоба жазу;

9.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, рецензия жазу

3-тоқсан
Тарихи шындықпенкөркемдікшешім ХХ ғасыр әдебиеті С. Сейфуллиннің «Сыр сандық» өлеңі, «Аққудың айырылуы» поэмасы, І.Жансүгіровтің «Күйші» поэмасы, Б.Майлиннің «Шұғаның белгісі» хикаяты, М.Әуезовтің «Оқыған азамат» әңгімесі, Ғ.Мүсіреповтің «Кездеспей кеткен бір бейне» повесі, Ж.Молдағалиевтің «Мен-қазақпын!» поэмасы, Ә.Шәріповтің «Партизан қызы» повесі, Қ.Әбдіқадыровтың «Қажымұқан» повесі Оқу және түсіну

9.1.1.1 көркем мәтінді талдап оқу;

9.1.1.2 сөз, сөз оралымы, фразалық тіркестердің мәтіндегі қызметін айқындау, сөздердің концептілік мәнін ашу;

9.1.2.1 шығарма бөліктерін ұқсас белгілеріне/айырмашылығына қарай топтастыру, белгілі нысандарды зерделеу;

9.1.3.1 шығармадағы объективті идеяны, көркемдік шешімді айқындау;

9.1.4.1 көркем шығарманың идеялық мазмұнына сүйене отырып, оқырмандық ой-пайымын ауызша/жазбаша түйіндеу

Талдау және жинақтау

9.2.1.1 эпикалық, лирикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау;

9.2.2.1 шығарманың образдар жүйесін салыстыра талдау, типтік характерлерді ашу;

9.2.3.1 көркем шығармадағы автордың стилін айқындау;

9.2.4.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін талдау

Бағалау және шығармашы-лық өнім

9.3.1.1 туындыдағы даралық образдар мен типтік характерлердің ұлттық және тарихи құндылығын әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра бағалау;

9.3.2.1 көркем шығарманы басқа өнер түрлерімен салыстыра отырып, шығарманың эстетикалық құндылығына баға беру;

9.3.3.1 шығарманың идеясын қоғамдық-әлеуметтік тұрғыда  талдап, әдеби эссе,сценарий,өлең,блог,әңгіме, кейіпкер монологі, жоба жазу;

9.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, рецензия жазу

4-тоқсан
Қазақтыңқилы тағдыры Қазіргі заман әдебиеті М.Шахановтың «Рух пен тіл» өлеңі, «Ғашықтық ғаламаты» поэмасы,Н.Айтұлының «Ту» поэмасы, Қ.Мұқанбетқалиұлы-ның«Тар кезең» романы, Қ.Ілиясұлының «Мысыққа мінездеме» мысал-дастаны, С.Асылбекұлының «Желтоқсан түні» драмасы, Р.Мұқанованың «Мәңгілік бала бейне» әңгімесі, Е.Раушановтың «Ғайша-Бибі» поэмасы Оқу және түсіну

9.1.1.1 көркем мәтінді талдап оқу

9.1.1.2 сөз, сөз оралымы, фразалық тіркестердің мәтіндегі қызметін айқындау, сөздердің концептілік мәнін ашу;

9.1.2.1 шығарма бөліктерін ұқсас белгілеріне/ айырмашылығына қарай топтастыру, белгілі нысандарды зерделеу;

9.1.3.1 шығармадағы объективті идеяны, көркемдік шешімді айқындау;

9.1.4.1 көркем шығарманың идеялық мазмұнына сүйене отырып, оқырмандық ой-пайымын ауызша/жазбаша түйіндеу

Талдау және жинақтау

9.2.1.1 эпикалық, лирикалық, драмалық мәтіндердегі композициялық амалдарды талдау;                           9.2.2.1 шығарманың образдар жүйесін салыстыра талдау, типтік характерлерді ашу;

9.2.3.1 көркем шығармадағы автордың стилін айқындау;

9.2.4.1 шығармадағы әдеби тілді құбылту мен айшықтаудың (троп пен фигура) түрлерін  талдау

Бағалау және шығармашы- лық өнім

9.3.1.1 туындыдағы даралық образдар мен типтік характерлердің ұлттық және тарихи құндылығын әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра бағалау;

9.3.2.1 көркем шығарманы басқа өнер түрлерімен салыстыра отырып, шығарманың эстетикалық құндылығына  баға беру ;

9.3.3.1 шығарманың идеясын қоғамдық-әлеуметтік тұрғыда  талдап, әдеби эссе,сценарий,өлең,блог,әңгіме, кейіпкер монологі, жоба жазу;

9.3.4.1 әдеби шығарманы қазақ әдебиеті мен әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыра талдап, рецензия жазу

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Меню